برگردان: م. مهرجو

راه ابریشم نوین و مهمترین پشتیبانان جهانی "کمربند ـ جاده"

ابتکار "کمربند ـ جاده" از سوی هیچ کانون و یا وزارتخانه معینی در پکن هماهنگ نمی شود و چنین کانونی هم برای سازماندهی این پروژه  وجود ندارد. آنچه که وجود دارد، بخش های جدایی ناپذیر از سیاست های دولتی هستند، که در برنامه های پنج ساله و در همه راهکارها بازتاب می یابند. در این میان دفتر گروه پیش برنده ابتکار"کمربند ـ جاده"، پروژه ها را سرپرستی و بازرسی می کند و به "کمیسیون پیشرفت و اصلاحات ملی" گزارش می دهد. سرپرستی این گروه هم با یکی از معاونان نخست وزیر است که پیشرفت پروژه ها را در چارچوب سیاست های ملی، رهبری و بازبینی می کند.

در آوریل 2018، "آژانس همکاری گسترس بین المللی چین"[1] بنیانگذاری شد که جایگزین بخش "کمک های خارجی وزارت بازرگانی"[2] گردید.

در برنامه ریزی و پیشبرد پروژه ها سازمان های گوناگون دولتی مانند "کمیسیون توسعه ملی" و یا  وزارت خانه های خارجه، بازرگانی و یا فرهنگ و آموزش شرکت دارند و در استان ها و منطقه ها نیز شاخه ها و اداره های همین وزارت خانه ها و سازمان ها از آن ها پیروی می کنند.

در گستره جهانی نیز چارچوب های همکاری چند جانبه گوناگونی وجود دارند که پروژه های وابسته به ابتکار کمربند ـ جاده را در بر می گیرند و یا از این پروژه ها پشتیبانی می کنند، مانند "سازمان اقتصادی آسیا ـ پاسیفیک"[3]، "اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا، آسه آن"[4]، "سازمان همکاری اقتصادی منطقه ای آسیای میانه"[5]، "بریکس" (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی)،  و "اتحادیه کشورهای آمریکای لاتین و کارابیک"[6]

بریکس ( برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی)

پیوندهای سست و ناپایدار در میان کشورهایی با اقتصادهای نو پدید، آنان را بر آن داشت که برای هماهنگی  میان خود جهت دستیابی به هدف های مشترک و پشتیبانی از پیشرفت  دوـ و چند جانبه و همچنین جذب سرمایه گذاری از سوی دیگر کشورها،  سازمان بریکس را پایه گذاری کنند و از سال 2009 تا کنون رهبران این کشورها نشست های سالانه ای برگزار کرده اند.

در سال 2014، کشورهای بریکس، بانک "پیشرفت نوین" را با سرمایه 50 میلیارد دلار، به عنوان همتا و جایگزین"بانک جهانی" و"صندوق بین المللی  پول"[7] بنیان نهادند که هدف آن وام دهی برای ایجاد زیرساخت ها در پروژه های کمربند ـ جاده است. همچنین ایجاد یک صندوق ویژه ذخیره 100 میلیارد دلاری نیز برای رویارویی با تنش های اقتصادی پیش بینی نشده در دست بررسی است.

هر چند موقعیت های سرمایه گذاری به دلیل دگرگونی های سیاسی در کشورهای بریکس وهمچنین کاهش قیمت بسیاری از مواد خام دگرگون شد، اما این گروهبندی جایگاه جهانی خود را از دست نداد.

سازمان همکاری شانگهای[8]

این سازمان در15 ژوئن 2001، به ابتکار چین برای سازماندهی شش کشور"اوراسیا"، یعنی چین، روسیه، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان پایه گذاری شد. محل این سازمان بر خلاف  آنچه که از نام آن برداشت می شود، در پکن است. در نشست سال 2017  این سازمان در آستانه، پایتخت جدید قزاقستان، هند و پاکستان نیز به عضویت این سازمان پذیرفته شدند و کشورهای بلاروس، افغانستان، ایران و مغولستان نیز به عنوان اعضای "ناظر" در این نشست شرکت کردند. در نشست سپتامبر 2021 در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، ایران خواهان عضویت کامل شد. کشورهای آذربایجان، ارمنستان، کامبوج، نپال و ترکیه نیز به عنوان شریک گفتگو به این سازمان پیوسته اند. همچنین، چند سال پیش مصر، بنگلادش، سوریه و اوکراین نیز علاقمند به همکاری با این سازمان شدند ولی با توجه به دگرگونی های سیاسی داخلی در این دو کشور، در مورد گرایش کنونی آنها، تردید وجود دارد.

دسامبر 2004، سازمان همکاری شانگهای به  دلیل دارا بودن  40 درصد از جمعیت جهان، به عنوان "ناظر" در سازمان ملل متحد شناخته شد.

نخستین انگیزه برای بنیانگذاری این سازمان، به چالش های امنیتی در مرزهای کشورهای آسیای میانه پیش از حمله به برج های دوقلو در نیویورک باز می گردد. رویدادی که جرج بوش، رئیس جمهور وقت آمریکا را بر آن داشت تا "جنگ علیه تروریسم" را آغاز کند. با اینهمه، این پیمان در ایالات متحده آمریکا نکوهیده و به عنوان سازمانی ضد ناتو و یا "ورشو دوم" شناخته می شود که هدف آن مبارزه با ایالات متحده و هم پیمانان آن است. در ژوئن 2018، در نشست سران سازمان در"چین گدائو"[9] چین، برنامه‌ای برای مبارزه مشترک با تروریسم، جدایی‌ خواهی و افراط‌ گرایی به تصویب رسید که نشان دهنده بی پشتوانه بودن ادعاهای مخالفان این پیمان بود. با این همه، حتی پیش از اعلام رسمی"جاده ابریشم نوین"،همکاری های اقتصادی در میان  این کشورها، جایگاه مهمی داشت، ولی پس از سال 2013، ساز و کارهای همکاری های سازمان شانگهای با پروژه های کمربند ـ جاده، در هم تنیده شدند.

اکنون این کشورها، آماج های زیر را به عنوان مهمترین هدف های خود در همکاری های بین دولتی اعلام کرده اند:

الف) افزایش اعتماد دو جانبه و حسن همجواری میان کشورهای همسایه عضوپیمان

ب) بالا بردن گستره همکاریها در زمینه های سیاسی، بازرگانی، اقتصادی، پژوهشی و فناوری، آموزش و فرهنگ، انرژی، حمل و نقل، گردشگری و نگهبانی ازمحیط زیست

ج) تلاش مشترک برای صلح و امنیت پایدار در منطقه

د)  ایجاد و گسترش یک نظم سیاسی و اقتصادی بین المللی نوین دموکراتیک، عادلانه و منطقی

سیاست‌های داخلی این سازمان بر شالوده اعتماد دوجانبه، سود دوجانبه، برابری، رایزنی های چند جانبه، احترام به گوناگونی فرهنگی و گرایش به پیشرفت همگانی استوار است. از سوی دیگر سیاست خارجی این کشورها بر پایه عدم تعهد و شفافیت و  پرهیز از دشمنی با کشورسوم بنا شده است.

بنابراین سازمان شانگهای بستری بدور از تبعیض  را  برای همکاری های اقتصادی، فنی، علمی، فرهنگی و امنیتی فراهم می کند. سران کشورهای این سازمان، هر سال با هم دیدار و گفتگو می کنند و در کنار آن نیز نشست های کاری در  بخش های گوناگون برگزار می شود.

سازمان شانگهای دارای یک دبیرخانه در پکن و یک  دفتر مبارزه با تروریسم در تاشکند پایتخت ازبکستان است.

سازمان اقتصادی اوراسیا[10]

سازمان اورآسیا یک گروهبندی اقتصادی است که در ژانویه 2015 بنیان گذاشته شد. در این سازمان کشورهای روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس با یکدیگر همکاری می کنند. پروژه های زیرساختی جاده ابریشم، راه های بازرگانی نوینی را در دسترس کشورهای اوراسیا و کشورهای شرق آسیا مانند تایلند، کامبوج، سنگاپور و اندونزی که در گروهبندی "آ سه آن" گرد هم آمده اند، قرار می دهد. تاکنون بازرگانی میان کشورهای این دو گروه، تنها از مسیرهای بازرگانی دریایی و هوایی انجام می شده است. پیوستن راه ها و بویژه راه آهن کشورهای "اوراسیا" و "آ سه آن" به شبکه حمل ونقل جاده ای و ریلی چین، برای نخستین بار، توانایی داد و ستد مستقیم را میان این کشورها فراهم کرد و بدین گونه اکنون گزینه های بازرگانی نوینی برای کشورهایی مانند قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس با کشورهای "آ سه آن" پدیدارشده است. از همین روی نیز اکنون گفتگوهایی برای امضای پیمان نامه های بازرگانی آزاد میان این کشورها در جریان است. پیشتر، در سال 2018 ، یک تفاهم نامه میان این کشورها امضا شده بود که گفتگو های جاری در ادامه آن و هسته آن نیز گسترش راه ابریشم نوین است. همچنین قزاقستان و اتحادیه اوراسیا با ایران، صربستان، سنگاپور و ویتنام، پیمان نامه های بازرگانی آزاد، امضا کرده اند. همه این تفاهم نامه ها و پیمان نامه ها در راستای بهینه سازی پروژه های زیربنایی ابتکار "کمربند ـ جاده" هستند.

        پیج فیسبوک راه توده