روز شمار تاریخ - 13

صاعقه انقلاب اکتبر

بر سر جنگ اول فرود آمد!

در سیزدهمین بخش کتاب روز شمار تاریخ ایران – از انقلاب مشروطه تا انقلاب 57- رسیده ایم به اواخر جنگ اول جهانی و پیروزی انقلاب اکتبر در روسیه. لغو قراردادهای استعماری روسیه تزاری با ایران توسط دولت انقلابی، استقبال ایران از انقلاب در روسیه، سرکشی های قوای قزاق تزاری که در ایران حضور داشتند و همراهی رضاخان با آنها. گسترش قحطی و کشتار وسیعی که شیوع بیماریها و گرسنگی به همراه آورد. ترورهای سیاسی و مذهبی پیاپی و در همین زمان، طرفین جنگ اول جهانی، علیرغم پیمان صلح با دولت انقلابی روسیه، گرجستان و باکو را تصرف می کنند تا انقلاب در روسیه محاصره شود. این آغاز جنگ های پس از انقلاب روسیه در قفقاز است. این فصل بسیار مهمی در تاریخ ایران و جهان است.

سال 1296

فروردین ماه

1 -وثوق الدوله رئیس الوزرا، تشکیل دسته تفنگداران جنوب را برسمیت شناخت.

2 -عده زیادی از رجال ایران تلگرافی به مجلس کبیر دومای روسیه مخابره و از تغییراتی (انقلاب اکتبر) که در آن کشور به عمل آمده بود تمجید نمودند.

متن تلگراف به این شرح است: "درمواقعی که ملت بزرگ روس به واسطه جانفشانی فرزندان و جسارت فراموش نشدنی نمایندگان خود در راه منظورعظیمی به پیروزی قاطع نائل گشته وکلای مجلس سابق ایران حاضر در تهران با نهایت مسرت تحسین و احترام خویش را برای مقاومت فداکارانه که فقط نزد مدافعین حقیقت یافت می شود به آن هیئت معظم ابراز می دارند. مشعلی که چنین دست های نیرومند بین شرق و غرب استوار ساخته فروغ درخشانی است که بالاخره عالم را منورخواهد کرد و آخرین ظلمت ها را برطرف نموده مللی را که دنبال اصول مشترک می باشند قادر خواهد ساخت در محیط عشق برادرانه همدیگر را بشناسند. زنده باد روسیه آزادیخواه "

اردیبهشت ماه

- 1 بدستور میرزاحسن خان وثوق الدوله رئیس الوزراء، میرزافتح الله خان سپهداررشتی وزیرداخله فرمان انتخابات دوره چهارم مجلس شورای ملی راصادرکرده واعتبارلازم دراختیارشهرها قرار داد وانتخابات ازهمان تاریخ شروع شد ولیکن فترت تاسال 1300 شمسی ادامه یافت .

خرداد ماه

1 -عبدالحمید خان متین السلطنه نماینده سابق و مدیر روزنامه عصرجدید توسط اعضاء کمیته مجازات به قتل رسید.

2 - میرزامحسن مجتهد معروف و متنفذ تهران توسط کمیته مجازات به قتل رسید.

مرداد ماه

-1 بانک شاهی به مناسبت جنگ بین المللی و کمبود اجزای اروپائی شعبه خود را در بازارتهران تعطیل کرد.

مهر ماه

1 -انتخابات چهارمین دوره قانونگذاری در تهران پایان یافت. حائزین اکثریت تهران به این شرح انتخاب شدند: مستوفی الممالک – سید حسن تقی زاده – سلیمان میرزا اسکندری- مخبرالسلطنه – مشیرالدوله – صمصام السلطنه – سید محمدرضا شیرازی (مساوات) – موتمن الملک – حکیم الملک – میرزاطاهرتنکابنی – حسینقلی نواب – سید محمد تدین .

آبان ماه

-1 حاج قلی خان سرداراسعد بختیاری یکی از دوفاتح تهران در62 سالگی درگذشت .

-2 تشییع جنازه سرداراسعد باشکوه و جلال فراوان با حضور وزیران و رجال و معاریف به عمل آمد. جنازه را بر روی لوله توپ قرارداده بودند .

-3 سلطان احمد شاه، عین الدوله رابه رئیس الوزرائی برگزید .

آذر ماه

1 - حاج محتشم السلطنه به سمت پیشکار ولیعهد و والی آذربایجان تعیین گردید.

2 - لنین رهبرانقلابیون روسیه طی پیامی به مسلمانان روسیه و مشرق زمین اعلام داشت که عهدنامه های سری راجع به تقسیم ایران محو و پاره شده و قشون روس از ایران خارج خواهد شد.

دی ماه

1 - عین الدوله از رئیس الوزرائی کناره گیری کرد.

2 - مستوفی الممالک رئیس الوزرا شد.

بهمن ماه

1 - شاهزاده سلیمان میرزا لیدرحزب دموکرات به اتهام همکاری با آلمان ها از طرف نیروهای انگلیسی بازداشت شد.

2 - کمیته فرقه دموکرات تهران دررابطه با بازداشت سلیمان میرزا اعلامیه ای انتشار داده و از این عمل ابراز تنفرنمود.

3- "براوین" اولین فرستاده دولت بلشویکی لنین وارد تهران شد و طی اعلامیه ای متذکر گردید تمام قراردادهای جابرانه دوران تزار را لغو و به جای آن قرارداد شرافتمندانه ای با ایران خواهم بست .

-4 میرزا احمدخان قوام السلطنه با اختیارات کامل به فرمانروائی خراسان و سیستان و بلوچستان تعیین گردید.

-5 قوای قزاق روس شهرهای همدان، سنندج و بعضی از شهرهای آذربایجان را آتش زده مغازه ها را غارت نمودند.

6 - مسیو براوین وزیر مختار دولت بلشویک روسیه وارد تهران شد.

7- دولتین روسیه و ترکیه طبق معاهده ای که با یکدیگر امضا کردند متعهد شدند خاک ایران را ترک نمایند.

8 - قحطی و کمبود مواد غذائی در سراسر ایران به وضع وحشتناکی نمایان شد. دولت در تهران روزانه سی تن برنج به صورت دم پختک به مردم فقیر می دهد.

9 - بامداد امروز سرهنگ فیلارتف روسی که فرماندهی اتریاد همدان را به عهده داشت به اتفاق سرهنگ رضا خان سواد کوهی قزاقخانه تهران را اشغال و محاصره نمود. پس از اشغال و محاصره قزاقخانه سرهنگ گلرژه روسی ازسمت فرماندهی استعفا می دهد و از طرف سلطان احمد شاه سرهنگ استاروسکی به جانشینی او تعیین می شود.

10 - دولت ایران ازطریق وزارت امور خارجه از دولت انگلیس خواست هرچه زودتر درموارد پنجگانه زیر اتخاذ تصمیم نماید .

* مساعدت در تخلیه ایران و واگذاری پلیس جنوب به این دولت .

* الغاء عهد نامه 1907 و رفع اثرات اولتیماتوم 1911 .

* قبول مشارکت نماینده ایران در کنفرانس صلح جهانی .

* تجدید نظر در تعرفه گمرکی

* پرداخت عایدات گمرکات پس از کسر اقساط قروض

اسفند ماه

1 - بعد از ظهرامروز جمع کثیری از مردم تهران در میدان توپخانه اجتماع نموده نسبت به عملیات انگلیس ها در ایران شدیدا اعتراض کردند.

-2 به دستورمستوفی الممالک تمام روزنامه های تهران و ولایات توقیف شدند .

-3 درتبریز سردارمظفرچهاردولی، ملک التجار و حسام الملک مراغه ای ترورشدند .

4 - سپاهیان انگلیس به فرماندهی ژنرال دنسترویل وارد قزوین شدند.

-5 در تبریز سردار مظفر چهاردولی، ملک التجار و حسام الملک مراغه ای ترور شدند.

6 - پیمانی در "برست لیتوفسک" بین عثمانی و روسیه امضاء شد. بموجب این پیمان طرفین تصمیم گرفتند خاک ایران را تخلیه کنند.

7 - مستوفی رئیس الوزراء دستور داد تمام روزنامه های شهرها نیز توقیف شوند وعده ای از مدیران جراید هم تبعید گردیدند .

8 - درکرمانشاه به علت قحطی و گرانی بیسابقه مردم به غارت دکاکین و خانه ها پرداختند و درنتیجه مداخله پلیس وقوای نظامی عده ای مجروح و مصدوم شدند.

-9 تحولات مهم و سریعی در منطقه ماوراء قفقاز صورت پذیرفت. آلمانی ها گرجستان را تصرف کردند و ترکها نیز تهاجم خود را به سوی باکو آغاز کردند و آن را تصرف نمودند.

-10 وزیر مختار انگلیس در ایران اعلامیه ای صادر و متذکر شد که حفظ منافع دولت انگلیس در ایران توسط قوای مسلح آن کشور تامین خواهد گردید.

-11 در تبریز حاجی میرزا کریم امام جمعه و پسرش توسط دمکرات ها کشته شدند.

لینک های شماره های گذشته:

1 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/indexfolder/2022/

2 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/desamr/863/bala.html

3 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/janve23/864/bala.html

4 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/janve23/865/bala.html

5 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/janve23/866/bala.htm

6 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/janve23/867/bala.html

7 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/janve23/868/bala.html

8 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/febrie23/869/bala.html

9 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/febrie23/870/bala.html