آغاز انتشار، با خلاصه پیشگفتار دکتر بهنام

در فاصله سال های ۱۹۱۵ تا ۱۹۳۰ شماری از اندیشمندان و آزادی خواهان ایران در شهر برلین (پایتخت آلمان) زندگی کردند. آنها با انتشار چند مجله و روزنامه اندیشه ها و موضوعاتی را مطرح کردند که از نظر سیر تاریخ اندیشه معاصر ایران اهمیت دارد.

 در دو قرن گذشته مهاجرت های سیاسی روشنفکران موجب پیدایی کانونهائی در بیرون از مرزهای ایران و در کشورهای همسایه (تفلیس، بادکوبه، اسلامبول، قاهره و کلکته) شده بود، اما این نخستین باری بود که گروهی چنین فعال در مرکز اروپا، برلین گرد هم آمدند. این ایرانیان به دو نسل تعلق داشتند:

 نسل اول کسانی بودند که در پی رویدادهای زمان استبداد صغیر (کودتای محمد علیشاه علیه مشروطه) و اشغال آذربایجان و شکست دولت موقت به اسلامبول و سپس برلین مهاجرت کردند و با کمک دولت آلمان کمیته ملیون ایرانی را بنیان نهادند. گروهی نیز که میان سالهای ۱۹۱۰ تا ۱۹۱۵ به دلایل سیاسی در پاریس و ژنو و لندن اقامت داشتند، به این کمیته پیوستند.

نسل دوم جوانانی بودند که در سالهای ۱۹۲۱ و ۱۹۲۲ به قصد تحصیل مستقیماً از ایران به برلین رفتند و نامه فرنگستان و روزنامه پیکار را تأسیس کردند. این مهاجران از لحاظ سن، منشاء اجتماعی، تحصیلات و تجارب سیاسی با نسل اول متفاوت بودند. برخی به خاندانهای روحانی و برخی دیگر به خاندانهای دیوانی یا بازاری تعلق داشتند. در میان آنها ادیب و شاعر و سیاست پیشه و بازرگان تا دانشجویان پرشور دیده میشد. این روشنفکران که محمد علی جمالزاده نام برلنی ها را به آنها داده بود در طول این سالها چند محفل روشنفکری در برلن تشکیل دادند.

حاصل کار این گروه روشنفکران انتشار چهار مجله و دو روزنامه بود. مجلات چهارگانه کاوه، ایرانشهر، فرنگستان و علم و هنر یکی پس از دیگری از ۱۹۱۶ تا ۱۹۲۸ انتشار یافتند. تمدن غرب، تساهل مذهبی، ساخت قدرت، وضع زنان و اصلاحات ضروری در ایران محور فعالیت این نشریات بود. نویسندگان این نشریات گرچه همواره با هم توافق نداشتند، اما راهشان یکی بود. پیشکسوتان آنها عبارت بودند از تقی زاده کاظم زاده، محمد قزوینی، محمد علی جمال زاده، مشفق کاظمی که دیگرانی نیز آنها را یاری می دادند. بیشتر نویسندگان این مجلات زباندان و آشنا با زندگی و جریانات فکری مغرب زمین بودند و در عین حال پیش از خروج از کشور، در ایران با اندیشه های اندیشه مندان ترک و عرب آشنایی داشتند. آنها زمانی که به غرب رسیدند همچنان سیر اندیشه را در عرصه فرهنگی خاورمیانه دنبال میکردند. این افراد اعتقاد به گسترش تمدن غرب داشتند، اما به نوعی ناسیونالیسم فرهنگی و بویژه زبان اعتقاد داشتند. مبارزه با استبداد داخلی و دشمنان خارجی آنها را به یکدیگر پیوند داده بود. کارنامه فعالیت این روشنفکران و آزادی خواهان با ورود تقی زاده به برلن (۱۹۱۵) آغاز شد.

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده