"جوانشیر" در زندان اوین

در این هفته انتشار فیلم یک گفتگو (در دو قسمت) پیرامون کتاب گفتگو با "ف.م. جوانشیر" دبیردوم حزب توده ایران که در قتل عام زندانیان سیاسی در سال 67 در زندان اوین به دار آویخته شد، وسیعا مورد توجه و بحث قرار گرفت. هم در محافل توده ای و چپ و هم در میان مردمی که این گفتگو را شنیدند و از سرانجام جوانشیر حیرت زده شدند.

دراین برنامه دو شخصیت شرکت دارند با نام های قنبری و اکرمی. کتاب حاصل مصاحبه ها و گفتگوها و کلاس های زنده یاد جوانشیر در زندان اوین است که آقای قنبری آن را از روی دست نوشته  ها و نوارهای صوتی جوانشیر تدوین کرده و در 1700 صفحه منتشر کرده است. آن گفتگوها درباره "اقتصاد سیاسی" بوده و گفتگو کننده یک روحانی اعزامی از حوزه علمیه قم بنام "موسوی". ماجرا باز می گردد به دوران یکساله ای که نظارت بر زندان ها به آیت الله منتظری واگذار شد و فضای زندان از دوران حاکمیت لاجوردی موقتا رها شد. دراین دوران 13 تن از رهبران حزب توده ایران که زنده مانده بودند در یک بند جمع بوده و امکان مطالعه و گفتگو با یکدیگر را داشته اند. در همین دوران است که یک دیدار هم برای خانواده زندانیان سیاسی و از جمله زندانیان توده ای با زندانیان فراهم می شود.

زنده یاد کیانوری پس از بیرون آمدن از زندان جمهوری اسلامی، در اولین مصاحبه ای که با سلیمی نمین که سردبیری آن زمان کیهان هوائی را داشت انجام داد و به مسئله کلاس های درس اقتصاد سیاسی جوانشیر برای حوزه علمیه قم اشاره کرد. اشاره ای که بعدها هم در کتاب خاطرات و هم مصاحبه های دیگر آن را تکرار کرد. این که گفتگوها بر چه اساس و مبنایی انجام شد در دو مصاحبه اخیر آقایان قنبری و اکرمی توضیح داده شده و نیازی به اشاره ما در این مورد نیست. در پایان این مصاحبه، هر شنونده و بیننده با وجدانی از خود سئوال می کند که چرا چنین شخصیت علمی را اعدام کردند و چرا ابراهیم رئیسی که یکی از سه قاضی و در واقع نماینده دادستانی در هیات سه نفر مرگ در قتل عام سال 67 بود اعدام او را تائید کرد. ما امیدواریم ایشان آنقدر عمر کند که بموقع خود و در شرایطی دیگر بتوان این سئوال را بطور مستقیم از او در یک مصاحبه عمومی مطرح کرد.

درباره این کلاس ها و گفتگوها در زندان اوین، پیش از دو قسمت مصاحبه مورد بحث، در راه توده نوشته بودیم و در کتاب یادمانده های سردبیر راه توده نیز مطرح شده بود که حجت الاسلام موسوی حدود 18 تا 20 سال پیش برای دیدار با یکی از اقوام نزدیک خود سفری به برلین پایتخت آلمان می کند. درجریان این سفر از میزبان خود خواهش می کند که او را با یکی از توده ای های مقیم برلین آشنا کند. آن میزبان او را به مغازه ای می برد که صاحب آن یک توده ای بوده است. موسوی پس از سلام وعلیک و کمی حال و احوال می گوید که من رهبران شما را در زندان اوین دیدم و با آنها صحبت کردم. در میان آنها آقای جوانشیر شخصیتی دانشمند و انسانی بی نظیر بود. من آقای کیانوری را هم دیدم. ایشان بیشتر سیاسی کار بود اما آقای جوانشیر یک شخصیت علمی بود.

به این ترتیب، مصاحبه آقای قنبری و اکرمی برای ما حامل خبری تازه نیست اما جزئیات آن مهم و جالب است و درعین حال تائید کننده آن خبری که قبلا در راه توده منتشر شد اما شاید توده ایها نا باورانه آن را خواندند و سکوت کردند.

ما اعتقاد داریم که رفیق خاوری، غفلت های بزرگی در سالهای رهبری اش در حزب توده ایران در مهاجرت مرتکب شد که از جمله آنها همین قطع ارتباط با داخل کشور و بی خبر ماندنش از رویدادهای زندان بود. این بی خبری از کنفرانس ملی به بعد عمقی فاجعه آمیز پیدا کرد تا حدی که در جریان سفر محمد علی عمومی به آلمان نیز در انزوای خود باقی ماند و از وی رو پنهان کرد و خود را محروم از بحث هائی که رهبران حزب در زندان درباره رویدادها کردند و اساسا آنچه در زندان گذشت.

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده