تنظیم: کیوان خسروی

در هفته ای که گذشت، بدون اغراق، یک رویداد تاریخی قابل مقایسه با یک زلزله سیاسی در مرز غرب و جنوب آسیا به وقوع پیوست. بزرگترین بازیگران کلان منطقه - دهلی و تهران- در سیمای "ایندیان پورتس گلوبال لیمیتد" و سازمان بنادر و دریانوردی ایران، در تاریخ 13 ماه مه توافق نامه بلندمدتی در مورد مدیریت بندر چابهار بمدت ده سال آینده با امکان تمدید خودکار قرارداد بعد ازپایان مدت اعتبار آن امضا کردند.

مهرداد بذرپاش وزیر راه و توسعه شهرسازی خبر داد که: بر اساس این سند، "ایندیان پورتس گلوبال لیمیتد" حدود 120 میلیون دلار و در آینده 250 میلیون دلار دیگر در این پروژه سرمایه گذاری خواهد کرد. "ایندیان پورتس گلوبال لیمیتد" نخستین بار در پایان سال 2018 مدیریت بندر را بر عهده گرفت و از آن زمان تاکنون به میزان بیش از 90 هزار حمل و نقل کانتینری و همچنین بیش از 4/8  میلیون تن محموله دیگر را فرآوری کرد.

"سوبرهمانیام جایشانکار"، وزیر امور خارجه هند، اطمینان دارد که توافقنامه امضا شده در تهران "راه را برای سرمایه گذاری های بزرگتر در بندر چابهار هموار می کند."

جالب توجه است که برای نخستین بار بازیگر کلیدی آسیای جنوبی، هند تعهد مدیریت یک بندر خارجی را بر عهده می گیرد. ظرفیت چابهار ایران در سواحل دریای عرب به صادرکنندگان و واردکنندگان هندی این امکان را می‌دهد که هنگام سازماندهی ترانزیت کالا خاک همسایه سرسنگین و سرسخت آن پاکستان، به ویژه بنادر کراچی و گوادر را دور بزنند. "سارباناندا سونووال" وزیر کشتیرانی هند پس از امضای توافقنامه در تهران اعلام کرد که "اهمیت بندر چابهار فراتر از چارچوب نقش آن به عنوان یک مسیر مستقیم بین هند و ایران است؛ این توافقنامه شریان تجاری حیاتی و مهمی است که هند را با افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی متصل می کند. این ارتباط فرصت‌های جدیدی را برای تجارت فراهم کرده و انعطاف‌پذیری زنجیره‌های تدارکات و فرآورده ها را در سراسر منطقه تقویت کرده است". رویدادی نمادین با دامنه ای گسترده برای لجستیک منطقه ای با پیامدهایی که شکاف بین هند و ایالات متحده آمریکا را در نظر گرفته است.

 "ودانت پاتل"، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که این توافق هند و ایران از تحریم های احتمالی واشنگتن معاف نیست. علاوه بر این، به گفته این مقام آمریکایی، امروز هر بازیکنی که با تهران همکاری می کند «باید از خطرات بالقوه، و پیش از هر چیز از فشار تحریم ها آگاه باشد». به عقیده رسانه‌های هندی که رویداد را تفسیر می کنند، توافق امضا شده گامی ژئوپلیتیکی تعیین کننده در راستای توسعه همکاری ها با ایران بوده که پیامدهای منطقه ای جدی در پی خواهد داشت. در باره این مسئله نمی توان بگو مگو کرد. در این بین، آنطور که یادآوری شد، طرف هندی تلاش می کند با بندر گوادر پاکستان رقابت کند. اسلام آباد و دهلی نو تلاش می کنند برای مدت طولانی بر سر نقاط و تکیه گاه هایی که تجارت جهانی را تامین می کنند با یکدیگر رقابت کنند. از سوی دیگر، آنطور که به نظر می رسد هدف و اهمیت امضای سند بسیار فراتر از چارچوب فرآیندهای منطقه ای می رود. آنطور که از منابع علنی مشخص شده، در آینده  برای اتصال چابهار به راه گذر بین‌المللی "شمال - جنوب" اتصال هند به روسیه از طریق خاک ایران و بیشتر از طریق منطقه خزر پیشبینی می شود. احتمالاً تا حدود زیادی این شرایط علت واکنش بی سابقه کاخ سفید و وزارت خارجه در مخالفت با  توافق هند و ایران در اداره بندر چابهار است. به زبانی ساده، اتحاد جنوب و شمال جهانی با مشارکت کلیدی روسیه به سختی با نفع آمریکا سازگاری دارد. اما، داد وقال غیر دوستانه وزارت امور خارجه نسبت به هندی ها توضیح دیگری نیز دارد. زمینه اصلی اجرای پروژه راه گذر بین المللی شمال-جنوب به هیچ وجه با برنامه های آمریکا برای هند سازگاری ندارد. کاخ سفید در سال 2023 که ضمن یاری دادن فعالانه دولت "نارندرا مودی"، نه تنها منافع خود در آسیا را تعیین کرده بود، بلکه هند را به عنوان شریک اصلی و انتقال دهنده این منافع می نامید. پیش از هر چیز سخن در مورد دیدار رئیس جمهور جو بایدن با نخست وزیر نارندرا مودی در سپتامبر سال گذشته است که در جریان آن علاوه بر مسائل مبرم روابط دوجانبه، مسائل جهانی اصلاح نظم جهانی معاصر نیز مورد بررسی قرار گرفت. طرح های بیان شده ای که از سوی فرمانروای کاخ سفید در مورد رساندن مناسبات ایالات متحده آمریکا و هند به سطح کیفی بالاتری تفسیر شده بود، بوضوح توسط همه بازیگران بین المللی بصورت قطعی درک شد. آمریکا در واقع نه تنها آمادگی خود را برای سرمایه گذاری در این کشور، بلکه قصد خود را برای همکاری در بعد نظامی با هند اعلام کرد که استراتژیست های غربی آنرا بعنوان نقش حریف و رقیب اصلی چین می گذارند.

دومین رویدادی که از نظر کیفی فرآیندها و رویدادهای بعدی را در منطقه تعیین کرده بود، اعلام آغاز پروژه دالان اقتصادی هند- خاورمیانه-اروپا توسط بایدن در نشست اکتبر "گ.20" در دهلی نو بود. با این حال، علی‌رغم اطمینان‌ها و وعده‌های متعدد بایدن به "مودی"، صرف نظر از این که هند به شدت علاقه‌مند به گسترش همکاری‌های بین‌المللی با بازیگران قدرتمند و تأثیرگذار است، دهلی نو با توافقی با ایران موافقت کرد که همراه با نارضایتی طولانی‌مدت در آمریکا بود. به احتمال قوی دولت "نارندرا مودی" اشتباهات متعددی را که کشورهای شرقی مرتکب شده اند در ایجاد تماس های دوجانبه با آمریکای امپریالیستی در نظر گرفته است. گذشته از این، حتی سخنان بایدن در پاییز 2023 در مورد اهمیت کریدور هند، از نقطه نظر مقابله با چین، به سختی مقامات هند را می فریبد. واضح است که هند تصمیم گرفته بود ضمن ایجاد روابط نزدیک تنها با ایالات متحده آمریکا و در منطق منافع عمده آنها خود را از مانور محروم نکند. بخصوص که، هندی ها نمی توانند درک کنند: پس ازرویدادهای غم انگیز آغاز اکتبر 2023 در خاورمیانه (علی رغم این که عملیات شبه نظامیان گروه حماس به سختی برای سرویس های اطلاعاتی اسرائیل تعجب آور بود.)، پروژه کریدور حمل و نقل "هند- خاورمیانه - اروپا» اهمیت گذشته خود را از دست داده بود. زیر ساخت‌های بندری اسرائیل، که می بایست هند را به اروپا متصل می کرد، حداقل به طور موقت از بازی حذف شده است، اما، بطوریکه معلوم است، اغلب «هیچ چیز دائمی‌تر از موقتی نیست». روشن است که امضای توافقنامه بهره برداری مشترک از بندر چابهار مختصات و زمینه جدیدی را برای گسترش همچنین همکاری های روسیه و هند ایجاد و تعیین می کند.  گذشته از این کریدور حمل و نقل بین المللی خلیج فارس – دریای سیاه نیز نباید نادیده گرفته شود. پروژه مزبور که به طور رسمی از سال 2016 براه افتاده بود، تا اندازه ای از نظر لجستیکی پرهزینه و دشوار است، و همچنین به بندر چابهار نیز گره خورده است، هرچند تأسیسات استراتژیک دیگری به نام بندرعباس ایران نیز در آن مشارکت دارد. نقش شرکت" آی.تی.سی(آی‌تی‌سی لیمیتد شرکت خوشه‌ای هندی. مترجم)  "خلیج فارس - دریای سیاه" به طور عینی با افزایش رویارویی با روسیه که توسط غرب جمعی آغاز شده است در حال افزایش است، که به ویژه در تلاش های مداوم برای سرنگونی دولت "حزب رویای گرجستان" در تفلیس که در تلاش برای یک سیاست خارجی متعادل و عملگرا است، منعکس می شود. روسیه علاقه مند به اجرای این پروژه و همچنین ظهور هر چه زودتر شرکت "آی‌تی‌سی لیمیتد" شمال-جنوب به یک دلیل عمل گرایانه است. سخن در مورد شکل گیری جدیدی است که توسط غرب غیرقابل کنترل است. بدون شک هند با گام مستقل خود نه تنها واقعیت جدیدی را نزدیکتر می کند، بلکه درخواست مستقیمی را برای مشارکت کامل در پروژه های ترانزیتی در فضای "اوراسیای بزرگ" نشان می دهد. علیرغم شانتاژ آمریکا، هند سیاست ترانزیت و لجستیکی مستقل را دنبال می‌کند که بر اساس منافع ملی اداره می‌شود.

https://www.fondsk.ru/news/2024/05/19/soglashenie-po-chabakharu-iran-razvyol-globalnyy-yug-i-sever.html

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده