راه ابریشم نوین – بخش بیست و ششم

افسانه نسل کشی

مسلمانان چین

برگردان به فارسی: م. مهرجو

استان شین جیانگ (1)

دروازه ای رو به جاده ابریشم نوین

اویغورها یک گروه قومی با ریشه و زبان ترکی هستند که نزدیک به پانزده میلیون تن در سراسر جهان را در بر می گیرند. بیشتر آنان در استان شین جیانگ چین، سه چهارم میلیون تن در قزاقستان، نزدیک به 450 هزار تن در ازبکستان، 125 هزار تن در قرقیزستان و نزدیک به 45 هزار تن در ترکیه زندگی می کنند. چند هزار اویغور هم در استرالیا، کانادا، ترکمنستان، ایالات متحده آمریکا و سایر کشورها پراکنده هستند، در آلمان نزدیک به 1500 تن اویغور زندگی می کنند. می توان گفت که تنها 3.5 در صد از اویغورها در بیرون از چین زندگی می کنند. در چین، اویغورها یکی از 56 گروه قومی ملی ثبت شده هستند. از هنگام بنیانگذاری جمهوری خلق، این اقلیت ملی به گونه ای چشمگیر افزایش یافته اند و از 3.6 میلیون تن در سال 1953، بر پایه واپسین سرشماری در سال 2010، به بیش از 10 میلیون تن رسیده اند.

در دویست سال گذشته اویغورها چندین بار برای پی ریزی یک دولت تلاش کرده اند که همه آنها دوران کوتاهی داشته اند. برای نمونه، در میان سال های 1865 و 1877، یک "امارت کاشغر اسلامی" با پول دولت بریتانیا پایه گذاری و از سوی این کشور برای پیشگیری ازپیشروی و گسترش روسیه پشتیبانی می شد.

با این همه، این سرزمین را چینی ها بازپس گرفتند ولی از آن هنگام، مسلمانان این دیار به حکومت چین مانند یک حکومت بیگانه می نگرند و گونه ای از ملی گرایی در آنجا پدید آمد که به یک جنبش جدایی خواهی انجامید و دامنه آن تا به امروز نیز کشیده شده است.

در دهه 1930، تلاش ها برای بنیانگذاری یک جمهوری ترکی، اسلامی، و یا ترکستان شرقی افزایش یافت و برای دوران کوتاهی نیز با حکومت هایی با نام های "جمهوری ترکستان شرقی" و یا "جمهوری اسلامی اویغورستان" در سالهای 1933 و 1944، بر پا شد که از سوی حکومت چین به آنها پایان داده شد. در دوران جنگ دوم جهانی و در پی اشغال ژاپنی ها، جدایی خواهان اویغور برای دومین بار "جمهوری ترکستان شرقی" را بر پا کردند که آن نیز از سوی حکومت چین در سال 1944 برچیده شد.

پس از پیروزی ارتش آزادیبخش مردم چین و رهایی این کشور و به دنبال پایه گذاری جمهوری خلق چین، رهبران بجای مانده از جمهوری ترکستان شرقی (یازده تن ار آنان پیشتر در یک رخداد هوایی در ماه اوت کشته شده بودند)، پذیرفتند که سه منطقه اویغورنشین " جمهوری ترکستان شرقی" را در یک استان با نام " استان خود مختار شین جیانگ" یکپارچه کنند و آن را بخشی جدایی ناپذیر از سرزمین چین بدانند.

در دوران تنش میان اتحاد جماهیر شوروی و چین که از پایان دهه 1950 آغاز شد، مسکو از جدایی خواهان اویغور پشتیبانی می کرد. گفته می شود که در سال 1966، هزاران حمله به زیربناهای چین به دست جدایی خواهان اویغور انجام شد که از سوی اتحاد شوروی و بویژه رادیو تاشکند برانگیخته شده بودند.

در سال 1968، "حزب انقلابی ترکستان شرقی" که از سوی اتحاد شوروی پشتیبانی می شد، در برابر جمهوری خلق چین دست به اسلحه برد. یک سال پس از آن سربازان شوروی و چین در مرز شین جیانگ و اتحاد شوروی با هم درگیر شدند و به سوی یکدیگر تیراندازی کردند. در سال 1979، نیروهای اتحاد شوروی وارد افغانستان شدند. پکن که این دخالت را تهدیدی به زیان خود می پنداشت از یک سو با کمک های چند صد میلیون دلاری از مجاهدین در جنگ برای پیروزی بر اتحاد شوروی پشتیبانی کرد و از سوی دیگر با کوچاندن و جای دادن چینی های "هان" در استان شین جیانگ به این رویداد واکنش نشان داد. با دانستن این پیشینه و رخدادها می توانیم به شناخت بهتری از رویدادهای کنونی دست یابیم.

از هنگامی که پروژه کمربند ـ جاده از سوی چین در سال 2013 رونمایی شد، افسانه آزار مسلمانان اویغور بیش از پیش شنیده می شود. در سال 2017، من برای نخستین بار با گزارش هایی در باره به بند کشیدن یک میلیون اویغور در اردوگاه هایی همانند اردوگاه های کار اجباری روبرو شدم. سپس برخی از سیاستمداران آمریکایی و رسانه های محلی درباره "نسل کشی" سخن به میان آوردند. در سال 2020، ایالات متحده، چین را برای وادار کردن اویغورها به بیگاری در شرکت های چینی و "نقض حقوق بشر" در استان شین جیانگ تحریم کرد.

در پایان هزاره پیشین، من برای چند کار بازرگانی به منطقه خودمختار شین جیانگ اویغورها سفر کردم. همچنین در سال های 2010 و 2019 من در سفرهای گردشگری برای دیدن پرستشگاه های دور افتاده بودایی با گروه کوچکی از کارشناسان بودایی از این استان بازدید کردم.

در این سفرها، من روستاها و شهرهای کوچک زیادی دیدم. در آنجا بازرسی های امنیتی زیادی انجام می شد ولی زندگی مردم در آنجا بسیار ساده و بهنجار بود. من نتوانستم هیچ رد پایی از سرکوب مسلمانان و آیین اسلام پیدا کنم. از سوی دیگر، هر چند که بیشتر مسلمانان چین میانه رو بودند، اویغورها دراستان شین جیانگ بسیار سنت گرا بودند و اندیشه های آنان بسیار واپسگرایانه بود. دختران به داشتن حجاب و ازدواج در دوران کودکی وادار می شدند و اویغورها تنها می توانستند که با اویغورها ازدواج کنند. درب های مسجد ها تنها به روی مسلمانان باز بود. آموختن زبان "ماندارین چینی" رد می شد. آشکار است کهچنین نگرش های واپسگرایانه ای، مردم چین را از پیشرفت صنعتی و فرهنگی باز می دارد و با هدف های دولت چین نیز ناسازگار است.

پژوهش های بسیاری در ایالات متحده آمریکا و همچنین آلمان، ادعاهای نسل کشی یا بیگاری را در استان شین جیانگ، رد می کند. تا جایی که کمیته حقوق بشر "بوندستاگ" (مجلس آلمان) در نشست 17 ماه مه در سال 2021 اعلام کرد که هیچ سندی برای چنین گفته هایی یافت نشده است.

این سخن که یک میلیون اویغور در "اردوگاه های بازآموزی" زندانی شده اند بر پایه خیالپردازی و دستکاری داده ها از سوی "آدریان زنز"، کارشناس خود خوانده چین است. او داده های یک نظر سنجی ازسه روستای جنوب شین جیانگ درباره شمارروستاییانی که در کانون های آموزشی بسر می برند را به سراسر استان شین جیانگ گسترش داده است و "کانون های آموزشی" را نیز "کانون های بازآموزی" نام داده است. این کانون های آموزشی در سراسر چین وجود دارند و در آنها آموزش های تربیتی و حرفه ای داده می شوند. این کانون های تا همین چندی پیش از سوی بانک جهانی نیز پشتیبانی مالی دریافت می کردند و کارهای آنها نیز از سوی همین نهاد ارزشیابی می شد.

باید گفت که در چین اردوگاه هایی برای مبارزه با تروریسم و بنیاد گرایی ساخته شده بودند ولی آن اردوگاه ها با این کانون های آموزشی یکسان نیستند. اردوگاه های مبارزه با تروریسم دارای برنامه هایی روزانه برای مبارزه با بنیاد گرایی بودند و در آنها در کنار آموزش زبان چینی و آموزش حرفه ای، محدودیت های شخصی و آموزش هایی در مبارزه با بنیادگرایی نیز وجود داشت ولی این اردوگاه ها پیش از تحریم های ایالات متحده آمریکا برچیده شده بودند.

گفته های کسانی که بر درستی این گزارش های دستکاری شده و نقض حقوق بشر گواهی می دهند، بسیار پرسش برانگیز است، زیرا که تفاوتی میان کانون های آموزشی و اردوگاه های ریشه کنی تروریسم نمی گذارند. نمی توان رد کرد که در برخی از اردوگاه ها کارهای نادرستی انجام شده است که شاهدان عینی هم بر آنها گواهی داده اند، ولی این ها نمایانگر سیاست دولت چین نیست وبزهکاران از سوی دولت چین زیر پیگرد قانونی قرارگرفته اند.

در دهه 1990، بنیادگرایی اسلامی و تلاش های جدایی خواهانه ملی گرایان اویغور در استان شین جیانگ رو به افزایش نهاد. یورش های تروریستی با صدها کشته نه تنها در استان شین جیانگ، بلکه در شهرهای دورتر مانند پکن نیز رخ داد.

گزارش ها نشان می دهند که در سالهای 1992، 1993، 1997 و 1998،در "ارومکی" پایتخت استان شین جیانگ،مردمان زیادی در بمب گذاری های تروریستی جان خود را از دست دادند. روزنامه آلمانی "زود دویچه تسایتونگ" از 200 یورش تروریستی با 162 کشته در سالهای 1990 تا 2001 گزارش داد. کشتار خونین 9 ژوئیه 2009 در "ارومکی" آشکارا نشان داد که با پلیس و ابزارهای ساده نمی توان آرامش را بازگرداند. بیش از هزار اویغور با کارد و چوبدستی به جان ماموران پلیس و چینی های "هان" افتادند و خودرو ها، مغازه ها و خانه های آنان را سوزاندند. در آن رخداد، 197 تن کشته شدند که 134 تن از آنان از چینی های "هان" بودند.

"پایگاه داده جهانی تروریسم" که در دانشگاه مریلند که در نزدیکی واشنگتن جای دارد، ترورها و یورش های تروریستی فزاینده را از آن هنگام تا رویدادهای میدان "تیان آن من" در پکن به ثبت رسانده است. در آن رخداد، سه ایغور یک خودرو ورزشی شاسی بلند را به میان جمعیت راندند که به کشته شدن دو تن و زخمی شدن 38 تن از رهگذران انجامید.

هرچند پیش از آن نیز در سال های 2011 و 2012، در "کاشغر" و"ینگشن" بویژه به چینی های "هان" حمله شده و چندین تن از آنان کشته و یا زخمی شده بودند. این دسته از یورش ها در یکم مارس 2014 به اوج خونین خود رسید و آن هنگامی بود که جهادگران اویغور در خارج از استان شین جیانگ و در پایتخت استان "ینان کونمینگ" 31 تن را کشته و 141 تن را زخمی کردند که این رویداد به نام"11 سپتامبر چین" در تاریخ به یاد ماند. "مایکل کلارک" از دانشگاه ملی استرالیا در "کانبرا" بر این باور است که دست کم ده گروه اویغور اسلامی تندرو مسلح وجود دارند که می‌خواهند استان شین جیانگ را از حکومت"وحشت آفرین" چین آزاد کنند. "روهان گوناراتنا" ، کارشناس ترور از دانشگاه فنی "نانیانگ" سنگاپور، پس از کشتار کونمینگ گفت که چه بسا بیش از 200 حمله و یا بیشتر در 12 ماه گذشته روی داده است.

در واکنش به این ترورها، دولت چین در سال 2015 قانون ضد تروریسم را برای استان شین جیانگ از تصویب گذراند که با قانون های ضد تروریستی که منطقه خود مختار شین جیانگ در سال 2016 تصویب کرد، کامل شد.

لینکهای شماره های گذشته:

1 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/april/875/tarjome.html

2 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/april/876/chin.html

3 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/april/877/chin.html

4 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/may/878/chin.html

5 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/may/879/tarjome%20chin.htm

6 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/may/880/tarjome%20chin.htm

7 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/may/881/tarjome%20chin.htm

8 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/may/882/tarjome.html

9 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/may/883/tarjome%20chin.htm

10 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/jon/884/tarjome.html

11 – https://www.rahetudeh.com/rahetude/2023/jon/885/tarjome%20chin.html