ترجمه- آزاده اسفندیاری

خطر اصلی که رژیم های مترقی جهان را تهدید میکند، نزاع داخلی، بلاتکلیفی و عدم قاطعیت در مبارزه با تسلط کلان سرمایه دارن است. در بولیوی، شکاف در حزب حاکم در حال عمیق تر شدن است. در کشور برزیل نیز نارضایتی از کندی سرعت برای تغییرات اساسی مشهود است.

در میان صفحات باشکوه جنبش چپ در آمریکای لاتین، بولیوی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. پنج سال پیش، توده های مردم برای مقاومت در برابر کودتای نظامی قیام کردند. تظاهرات تقریباً یک سال ادامه یافت و هنگامی که حکومت نظامی مجبور به برگزاری انتخابات شد، لوئیس آرس، نامزد جناح چپ، یک پیروزی قاطع به دست آورد. او سابق بر این برای مدت طولانی سرپرستی وزارت دارایی و وزارت اقتصاد را بر عهده داشت و نام او با "معجزه بولیوی" مرتبط بود، یعنی پیشرفت در مبارزه با عقب ماندگی و فقر. در همان زمان "جنبش به سوی سوسیالیسم" اکثریت پارلمان را به دست آورد.

راه برای التیام زخم های کشور بر اساس فاصله طبقاتی هموار شده بود. دولت وام صندوق بین المللی پول را نپذیرفت و طرح های نئولیبرالی را لغو کرد. طی سالهای 2021- 2022، بولیوی کمترین نرخ تورم را در منطقه و یکی از بالاترین نرخ های رشد تولید ناخالص داخلی را داشت. نیروهای راست شکست خوردند و ژانین آنیز، عامل عملیات جنایت آمیز در حال گذراندن مجازات جرم های متعدد است.

با این حال، خطر از جهتی کاملاً متفاوت بروز کرد و اوو مورالس، رئیس جمهور سابق و رئیس جنبش به سوی سوسیالیسم، آمادگی خود را برای بازگشت به قدرت اعلام کرد. این امر باعث طرد بسیاری از فعالان و همراهان شد. به عقیده آنها، نامزدی مورالس، برای سومین دوره ریاست جمهوری در سال 2019، برخلاف قانون اساسی، رأی دهندگان را از خود دور کرد و باعث کودتا شد. این گروه انتخاب مجدد لوئیس آرس را بهترین گزینه می دانند.

در نتیجه، حزب به «Evistes» (حامیان اوو مورالس) و «Arsists» تقسیم شد. هر دو جناح کنگرههایی برگزار کردند و گروه اول رئیس جمهور و معاون وی دیوید چوکه هوانکا را از سازمان اخراج کرد و مورالس را به عنوان نامزد خود معرفی کرد. دومی از تغییر رهبری جنبش به سوسیالیسم خبر داد. دیوان عالی کشور این تصمیم را تایید کرد و قضات همچنین در خواست مورالس برای شرکت در انتخابات 2025 را رد کردند.

«Evistes» با اعلام غیرقانونی بودن تصمیمات، دیوان عالی کشور را نامشروع خواند. بهانه آن تمام شدن اختیارات آن بود. قضات در بولیوی با رأی مردم برای یک دوره شش ساله انتخاب می شوند، اما انتخابات اواخر سال گذشته هنوز برگزار نشده است. در آغاز سال، هواداران مورالس بزرگراه های کلیدی را به مدت دو هفته مسدود کردند. مواردی از درگیری بین اردوگاه های متخاصم بوجود آمد.

دیگر موارد ضعفها مربوط به شکست های اقتصادی و امتیاز دادن به تجار بزرگ است. تا همین اواخر، محصول اصلی صادراتی بولیوی هیدروکربن ها بود اما تخلیه ذخایر منجر به وابستگی به سوخت وارداتی شده است. این کشور 56 درصد بنزین و 86 درصد سوخت دیزل خود را وارد می کند. با توجه به یارانه ها، هزینه ها باری را بر دوش مالی عمومی کشور گذاشته است. ذخایر طلا و ارز خارجی که ده سال پیش بالغ بر 15.5 میلیارد دلار بود، به 1.7 میلیارد دلار کاهش یافته است.

مقامات می گویند راه حل این مشکل تنوع اقتصادی است. قراردادهایی با سرمایه گذاران خارجی در مورد فرآوری روی، تولید سوخت بیودیزل و لیتیوم منعقد شده است. در حالی که بولیوی در ذخایر این فلز استراتژیک مرتبه بالایی دارد، از نظر تولید حتی در میان ده کشور برتر جهان جای ندارد. شرکت روسی Uranium One Group و کنسرسیوم چینی CBC می توانند به این کشور کمک کنند. با این حال، توافقات با آنها در پارلمانی که بین "Evist" و "Arsist" تقسیم شده بود، به بن بست رسید. همین امر در مورد وام های 600 میلیون دلاری بانک جهانی و سایر کمک کنندگان نیز صدق می کند. آنها باید به سمت برق رسانی، ساخت تله کابین در لاپاز و پروژه های دیگر بروند.

دشمنان رژیم چپ در بهره گیری از اختلافات داخلی کوتاهی نکردند. در 26 ژوئن، یک کودتای نظامی رخ داد. اندکی قبل از آن، ژنرال خوان خوزه زونیگا، فرمانده نیروهای مسلح، تهدید کرد که اگر مورالس  نامزد رسمی ریاست جمهوری شود، وی را بازداشت خواهد کرد. آرس، علیرغم اختلاف نظر با سلف خود،  با چنین امری مخالفت و رهبر نظامی را احضار کرد تا استعفای او را بپذیرد. ژنرال، به ظاهر خروج کرد و صدها سرباز سوار بر خودروهای زرهی او را در خیابانها همراهی می کردند. نظامیان کاخ ریاست جمهوری را محاصره و دروازه ها را کوبیدند. زونیگا در سخنرانی خود "بازگشت دموکراسی" را اعلام کرد و قول داد "زندانیان سیاسی" را آزاد کند.

با این حال، کودتا به سرعت شکست خورد زیرا اولا ژنرال توسط اکثر واحدهای ارتش پشتیبانی نمی شد، مانند لشکر 8 از سانتا کروز و لشگر 7 از کوچابامبا. ثانیاً هزاران نفر از شهروندان به خیابان های لاپاز ریختند و با آشوبگران درگیر شده و 9 نفر با شلیک گلوله مجروح شدند. سرانجام مسئولین خویشتنداری نشان دادند. آرس و اعضای کابینه او محل اقامت را ترک نکردند. به زودی، فرمانده کل جدید منصوب شده توسط رئیس جمهور به سربازان دستور داد تا به پادگان بازگردند و زونیگا و همدستانش دستگیر شدند.

تلاش برای کودتا، دسیسه های نیروهای خارجی را بوضوح نشان می دهد. دو روز قبل از این رویدادها، دبرا هیویا، کاردار واشنگتن به وزارت خارجه احضار شد و در آنجا یادداشتی مبنی بر غیرقابل قبول بودن دخالت در امور داخلی بولیوی به وی داده شد. همانطور که دیپلمات ها توضیح دادند، سفارت های ایالات متحده و برخی دیگر از کشورها، در حال توسعه سناریوهایی برای تغییر قدرت در بولیوی هستند.

شرایط سیاسی داخلی برای خرابکاری های جدید مساعد است. رئیس جمهور در سخنرانی خود در تجمعی که به مناسبت روز استقلال در 6 اوت برگزار شد، درباره وضعیت دشوار اجتماعی- اقتصادی صحبت کرد. او گفت: "زمان آن فرا رسیده است که مردم با همراهی دولت، راهی را که میخواهیم طی کنیم، انتخاب کنند". آرس، پیشنهاد برگزاری همه پرسی در مورد موضوعاتی مانند بازنگری در یارانه سوخت، اجازه دادن به روسای جمهور سابق برای نامزدی مجدد و بازنگری مناطق انتخاباتی بر اساس سرشماری را ارائه کرد. این رای گیری در ماه دسامبر همراه با انتخاب قضات دیوان عالی کشور برگزارخواهد شد.

این تنها ابتکاری نیست که بر سرنوشت سیاسی مورالس تأثیر می گذارد. در روز 20 ماه اوت، آرس قانون "در باره رژیم ویژه و موقت برای برگزاری انتخابات مقدماتی" را امضا کرد و انتخابات مقدماتی را در حزب حاکم لغو کرد. همانطور که اشاره شد، این تصمیم پس از رایزنی با جنبش های اجتماعی گرفته شد و باید در بودجه صرفه جویی شود. مورالس، این اقدام را اقدامی ضد دموکراتیک و غصب قدرت خواند. او همچنین کودتای ژوئن را "راه اندازی از سوی مقامات" عنوان می کند که گویا برای افزایش جایگاه رئیس جمهور طراحی شده است و خود آرس را به بی ثباتی به خاطر جاه طلبی های فردی متهم کرد.

+++

 نا بسامانی هایی از این دست می توانند دولت برزیل را نیز متزلزل کند. یک سال و نیم قبل، رئیس جمهور لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، با وعده حل مشکلاتی که در دوران ژایر بولسونارو، فاجعه بار شده بود، به قدرت بازگشت. بیش از 17 میلیون شهروند با سوء تغذیه مواجه بودند و نرخ فقر به بالاترین حد در چند سال گذشته یعنی 37 درصد رسید.

رهبری جدید کشور مبارزه با گرسنگی و فقر را وظیفه اصلی خود اعلام کرد. به لطف بازسازی برنامه های اجتماعی قبلی وضعیت تا حدی اصلاح شد. تعداد افراد نیمه گرسنه به 2.5 میلیون نفر کاهش یافت و نرخ فقر به 27.5 درصد رسید.

در عین حال، در برزیل هنوز نقاط ضعف زیادی مانند نا برابری عظیم اجتماعی وجود دارد. اگر درآمد نماینده 1 درصد ثروتمند جمعیت به طور متوسط 345 هزار روبل ( یک دلار 94 روبل) در ماه باشد، بیش از نیمی از جمعیت گرفتار فقر، از 9 هزار روبل بیشتر نیست. بدون تردید تغییر اساسی در نظام اقتصادی این کشور ضروری است اما اراده ای از جانب مسئولان برای چنین امری دیده نمی شود.

باید به یاد داشته باشیم که داسیلوا به عنوان نامزد "فدراسیون امید برزیل" متشکل از حزب کارگران، حزب کمونیست برزیل (CPB) و حزب سبز انتخاب شد. با این حال، برای به دست آوردن اکثریت در پارلمان، دولت با نیروهای بورژوازی وارد اتحاد شد: جنبش دمکراتیک برزیل، حزب سوسیال دموکرات، "اتحادیه برزیل" و غیره. آنها یک سوم از اعضای وزارتخانه ها را دریافت کردند.

این احزاب که مدافع منافع تجار بزرگ، به ویژه لابی کشاورزی هستند، راه ابتکارات ترقی خواهانه را مسدود می کنند. مجلس هنوز اصلاحات مالیاتی را تصویب نکرده است، اگرچه این لایحه فقط محدود به یکسان سازی هزینه ها است اما تصمیمی در باره افزایش مالیات صاحبان ثروتهای کلان وجود ندارد...

خب! در باره مسائل واقعاً فوری، مثلاً نیاز به اصلاحات ارضی چه می توانیم بگوییم. امروزه 89 هزار مالک بزرگ (با زمین های به وسعت  بیش از یک هزار هکتار) 61 درصد از زمین های کشاورزی را در اختیار دارند، در حالی که 7.5 میلیون کشاورز متوسط و کوچک (زمین هایی تا 50 هکتار) مالک 10 درصد زمین هستند. از این تعداد، 2.5 میلیون مزرعه با وسعت تا 10 هکتار تنها 1.5 درصد را در اختیار دارند. این نوع تقسیم بندی، میلیون ها دهقان بی زمین را که مجبور به اجاره زمین در شرایط بردگی شده اند، حساب نمی کند. این مشکل از زمان استعمار وجود داشته است، اگرچه طبق قانون اساسی 1988، دولت موظف است اموالی را که "یک کارکرد اجتماعی را انجام نمی دهد" مصادره کند. داسیلوا، وعده های مشابهی داد اما مقیاس اصلاحات بسیار نا چیز است. بنا بود که تا سال 2026، 295 هزار خانواده مشمول دریافت زمین شوند، در حالی که این طرح تا به حال کمتر از 10 درصد محقق شده است.

این موضوع اخیراً انتقاد جنبش دهقانان بی زمین را برانگیخته است. به عنوان بخشی از آوریل سرخ، آنها زمین های ده ها مالک را در 11 ایالت اشغال کردند. نمایش ها و عرض اندام های سنتی به یاد وقایع سال 1996 در ایالت پارا، زمانی که پلیس نظامی در یک جلسه دهقانان تیراندازی کرد، برگزار می شود. پس از اعتراضات کنونی، دولت از راه اندازی برنامه جدید "سرزمین مردم" خبر داد که شامل تسریع اصلاحات از طریق مصادره قطعات برای بدهی ها، اختصاص زمین های دولتی و غیره است.

نارضایتی در میان گروه های دیگر اجتماعی از جمله کارگران نیز در حال افزایش است. در ماه اوت، کارکنان پست اعتصاب کردند و خواستار همسان سازی دستمزدها و کاهش حجم کار اضافه شدند. اعتراضات معلمان از ماه مارس تا ژوئن ادامه داشت. به دلیل قطع یارانه هزینههای اجتماعی توسط کابینههای راستگرا، حقوق واقعی آنها به نصف کاهش یافته و در سه سال آینده طبق برنامه ریزی مسئولان، پرداختها تنها 14 درصد افزایش مییابد. در ماه های اخیر متالورژها، کارگران بندر، کارکنان کارخانه خودروسازی رنو در ایالت پارانا و ... نیز دست به اعتصاب زده اند. نا امیدی در میان مردم بومی نیز در حال افزایش است. مقامات هنوز مجوز استخراج از معدن بولسونارو در مناطق حفاظت شده در آمازون را لغو نکرده اند.

طبیعی است که در این وضعیت مخالفان از اشتباهات دولت سوء استفاده می کنند. در ماه ژوئیه، رئیس جمهور سابق و دوستانش میزبان کنفرانس کنش سیاسی محافظه کاران (CPAC) بودند. سیاستمداران راست افراطی از آمریکا و اروپا از جمله خاویر مایلی رئیس جمهور آرژانتین، رهبر حزب جمهوری خواه شیلی خوزه آنتونیو کاستا و دیگران در برزیل گرد آمدند. اولین قدم برای انتقام می تواند انتخابات آینده در ماه اکتبر باشد. در این انتخابات شهرداران شهر و معاونان شوراهای محلی انتخاب خواهند شد. اگر اپوزیسیون موفق شود، مؤتلفان بورژوا ممکن است ائتلاف با مقامات را بشکنند، همانطور که قبلاً در سال 2016 اتفاق افتاد. حزب کمونیست به عنوان بخشی از فدراسیون امید به انتخابات می رود. 61 نفر برای شهردار، 99 نفر برای معاونت شهردار و تقریبا 3 هزار نفر برای معاونت شوراهای شهر معرفی شدند. CPB می گوید: "هدف اصلی ما معکوس کردن کاهش آرا برای حزب است." آنها توجه را به قطبی شدن نیروهای سیاسی جلب می کنند، که به گفته کمونیست ها مستلزم استفاده از تاکتیک های اتحادهای گسترده و بسیج توده ها علیه راست افراطی است. با این حال باید اضافه کرد، جلوگیری از فرسایش اصول و عقاید خود نیروهای چپ نیز کم اهمیت نیست.

https://gazeta-pravda.ru/issue/100-31593-1316-sentyabrya-2024-goda/latinskaya-amerika-na-ostrie-nozha

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده