ترجمه و تدوین: ن. کیانی

در سال 1970 انتشارات "رويتينی" ايتاليا مجموعه‌ای از گفتارهای "پالميرو تولياتی" درباره فاشيسم را منتشر كرد. پالميرو تولياتی، دوست و همرزم نزديك "آنتونيو گرامشی" و همراه او از بنيانگذاران حزب كمونيست ايتاليا و دبيركل بعدی اين حزب بود. اين گفتارها كه مجموعه درس‌های تولياتی در سال 1935 در مدرسه لنينيست مسكو است بلافاصله به زبان فرانسه ترجمه و بصورت شماره ويژه نشريه "پژوهش‌های بين‌الملی در پرتو ماركسيسم" وابسته به حزب كمونيست فرانسه منتشر شد. (شماره 68 - 1971). ترجمه حاضر از روی اين نسخه صورت گرفته است كه "جان رونی" مقدمه آن را نوشته است.

با توجه به اينكه اين گفتارها در بحبوحه پس از دوران ظهور و به قدرت رسيدن فاشيسم تدوين شده است، در آن مجموعه‌ای از اشاره‌ها به افراد و اشخاص و نام‌ها و احزاب و غيره وجود دارد كه برای مخاطبان آن زمان تولياتی كاملا روشن و مشخص بوده است ولی برای خوانندگان امروزين آن ناآشناست. با اينحال هر دو ناشر ايتاليايی و فرانسوی از توضيح در مورد اين نام‌های خاص به چند دليل خودداری كرده اند.

1 - توضيح مكرر در مورد اين نام‌ها ذهن خواننده را از متن اصلی منحرف كرده و سخنان نسبتا ساده و همه فهم تولياتی را به متنی پيچيده تبديل می‌كند؛

2 - با دقت در متن و دنبال كردن گفتارهای نويسنده كمابيش جايگاه افراد و نقش آنها مشخص می‌شود و نيازی به توضيح بيشتر به نظر نمی‌رسد؛

3 - و بالاخره و از همه مهمتر اينكه هدف از انتشار مجدد اين گفتارها تاريخنگاری نيست بلكه يافتن جنبه‌های عام و آن پديده‌های تكرارپذيری است كه در ورای شرايط و افراد و اشخاص مشخص در روند تحول ديگر كشورها و جوامع قابل رديابی است. همچنين نگرش مشخص تولياتی نسبت به مسئله فاشيسم نكته مهم اين گفتارهاست. بدينسان بيش از غرق شدن در نقش و زندگينامه افراد يا تاريخچه احزاب ذهن خواننده بايد متوجه شرايط و اوضاع و احوال تاريخی باشد كه از درون آن فاشيسم زائيده شده و رشد كرده است.

با اين همه، در برگردان فارسی، آنجا كه كاملا ضروری بنظر می‌رسيد، توضيحاتی در داخل متن به نحوی كه خواننده رشته مطلب را از دست ندهد افزوده شده است. خواننده علاقمند ضمنا می‌تواند برای داشتن اطلاعات كلی در مورد دوران مورد بحث در گفتارهای تولياتی به مقدمه "گرامشی و مسئله فاشيسم در ايتاليا" در "راه توده" شماره 152 مراجعه كند.

زندگی تولياتي به قلم "جان رنی"

پالميرو تولياتی در 26 مارس 1893 در شهر ژن متولد شد. تحصيلات دانشگاهی را در رشته حقوق در دانشگاه تورين طی كرد. از همان زمان با آنتونيو گرامشی آشنا شد و همراه با وی در 1921، پس از جدايی از حزب سوسياليست، حزب كمونيست ايتاليا را پايه گذاشت. در سال 1926 فاشيست‌ها او را از ايتاليا اخراج كردند و وی به مسكو رفت. تولياتی بعدا دبيركل حزب كمونيست ايتاليا، عضو رهبری انترناسيونال كمونيست و پس از جنگ مدتی وزير بود. پالميرو تولياتی در 18 ژوييه 1948 هنگام خروج از پارلمان ايتاليا مورد يك سوقصد قرار گرفت و بشدت زخمی شد. وی بعدها مبتكر انديشه "راه ويژه هر ملت به سوسياليسم" شد و برخلاف انديشه‌ای كه آن زمان وجود داشت معتقد شد كه راهی كه مردم ايتاليا بسوی سوسياليسم طی خواهند كرد با راهی كه مردم روسيه يا ديگر كشورها رفته‌اند الزاما متفاوت خواهد بود. تولياتی در 21 اوت 1964 در سن هفتاد و يك سالگی درگذشت. يك ميليون تن در مراسم تشييع او شركت كردند كه يكی از بزرگترين مراسم‌ها در اين نوع در تاريخ بود. پس از مرگ او، يكی از شهرهای كارگری اتحاد شوروی بنام وی "تولياتی گراد" نامگذاری شد. همسر او "نيلده لوتی" در فاصله سال‌های 1992 - 1979 رئيس پارلمان ايتاليا بود.

مقدمه ناشر فرانسوي

از ژانويه تا آوريل 1935، پالميرو تولياتی سلسله گفتارهايی را درباره فاشيسم در مدرسه لنينيست مسكو ارائه داد. مخاطبان او عمدتا كارگرانی بودند كه از ايتاليا آمده و از نسلی بودند كه زندگی سياسی خود را در دوران فاشيسم آغاز كرده بودند. اين "گفتارها درباره فاشيسم" بر مبنای يادداشت‌هايی است كه از سخنرانی‌های تولياتی برداشته شده و همه چيز نشان می‌دهد كه از همه به گفته‌های او نزديك تر است.

زمانی كه تولياتی اين گفتارها را ارائه می‌داد جنبش كمونيستی بين‌الملی در حال بازبينی انتقادی خط مشی "طبقه برضد طبقه" و كاربرد آن در مبارزه انقلابی بود. [در مورد اين خط مشی مراجعه كنيد به "حزب كمونيست فرانسه : مرحله‌ها و مسئله‌ها" - راه توده شماره 126 - 132] اين بازبينی با دشواری پيش می‌رفت زيرا در بحبوحه نبرد و مبارزه انجام می‌شد و عناصر پيچيده‌ای وجود داشتند كه كار تحليل را دشوار می‌ساختند.

نگاه انتقادی به خط مشی "طبقه بر ضد طبقه" مستلزم آن بود كه پيش از همه در مفهومی كه سوسيال دمكراسی را با فاشيسم نزديك می‌كرد تجديد نظر كر. يعنی فرمول "سوسيال فاشيسم" را مورد بازنگری قرار داد. اما اين امر به معنای بازگشانی ناگزير بحث درباره ماهيت فاشيسم نيز بود. گام به گام، در ظرف چند ماه، تمام مفهومی كه از فاشيسم وجود داشت در حال دگرگونی بود. تحليل دقيق‌تری از سوسيال دمكراسی موجب شد تا از فاشيسم نيز ارزيابی عميق‌تری شود كه خود به دركی متفاوت از قشرهای متوسط انجاميد. انترناسيونال كمونيست استراتژی تازه‌ای را تدوين كرد كه بعدها بسيار غنی گرديد. مفهوم پيشين "جبهه واحد" فورا جای خود را به شعار "جبهه خلق" داد؛ كه تداوم آن در سال‌های بعد بصورت "جبهه ملی" درآمد. می‌توان گفت كه جنبش كمونيستی بين‌المللی بدينسان شرايط پيشرفتی نوين بسوی انقلاب سوسياليستی را فراهم می‌كرد.

"گفتارهايی درباره فاشيسم" پالميرو تولياتی ما را در قلب اين بحث قرار می‌دهد. حتی آنجا كه گاه به ما نشان می‌دهد كه دست يافتن به اين استراتژی تازه تا چه اندازه دشوار و با چه موانعی روبرو بوده است. و اين زمانی‌است كه نخستين نشانه‌های اين استراتژی تازه در فرانسه و اسپانيا ظاهر شده بود. اين نيز روشن است كه جنبه‌های مختلف مسئله همزمان و با يك آهنگ و به گونه‌ای متوازن پيش نمی‌رفتند. پيشرفت‌هايی كه در يك عرصه پژوهش بدست آمده بود همراه بود با تاخيراتی در ديگر عرصه‌ها كه بر مجموعه كار تاثير می‌گذاشت. نمونه اين را می‌توان در برخی فرمولبندی‌های تولياتی در همان گفتار اول ديد. مثلا آنجا كه می‌گويد "مخالفان ما عبارتند از سازمان‌های فاشيست، سوسيال دمكرات، كاتوليك، اما توده‌ها كه به اين سازمان‌ها پيوسته‌اند مخالفان ما نيستند". يا آنجا كه روزولت را به فاشيسم نزديك می‌كند می‌توان نشانه‌ای از همين تاخيرها را ديد. اينها اما اینها هنوز در كار تولياتی مسئله اصلی نيستند.

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده