راه توده                                                                                                                                                          بازگشت

ماهيت دولت و حاکميت در عمل، نه در ادعا

6 دهه از تاسيس بزرگترين

تشکل کارگری ايران گذشت

62 سال پيش، در11 ارديبهشت سال 1323 روز جهاني کارگر، "شورای متحده مرکزی اتحاديه های کارگران و زحمتکشان ايران" به عنوان تشکل صنفي سراسری کارگران و زحمتکشان تشکيل شد.

تاسيس شورای متحده مرکزی، در واقع نقطه عطفي در جنبش کارگری و مجموعه جنبش دمکراتيک و ملي ايران و حاصل مبارزات 40 ساله طبقه کارگر ايران بود. جمع بست تجارب مبارزات سنديکايي و اتحاديه های کارگران ايران و نيز بهره گيری از تجارب جهاني طبقه کارگر سبب شد طبقه کارگر ايران بتواند در مدتي کوتاه، پس از سرنگوني رژيم رضا خان، يعني در فاصله سال های 1320 تا 1323، گام های عظيمي به پيش بردارد.

اين پيروزی بزرگ پيش از هر چيز از انجام وظيفه حزب توده ايران در قبال طبقه کارگر ايران ناشي مي شد. حزب توده ايران، همواره و از همان بدو تاسيس خود ياری به گسترش تشکل های صنفي زحمتکشان ايران را مهم ترين وظيفه خود شمرده است.

طي دهه های اوليه قرن اخير، سنديکاها و اتحاديه های کارگران، بتدريج شکل گرفتند و برای کسب حقوق صنفي و سياسي کارگران به مبارزه پرداختند. در زمان حکومت رضا خان بارها تشکل های کارگری مورد هجوم نيروهای انتظامي قرار گرفتند و فعالين آن ها، تحت شديدترين پيگردها بودند. پس از سرنگوني رژيم رضا خان تشکل های صنفي کارگران با تجارب مبارزاتي دوران طولاني سرکوب و پيگرد پليس رضا خان کار علني خود را تجديد سازمان دادند و تشديد کردند. در سال 1321 از اتحاد تعدادی ازسنديکاها و اتحاديه های کارگری، "شورای مرکزی اتحاديه های کارگران ايران" با 30 هزار عضو پا به عرصه وجود نهاد.

هجوم ارتجاع برای سرکوب جنبش کارگری، کارگران مبارز ايران را به فکر واداشت تا با متحد کردن تشکل های صنفي خود، برای مقابله با نيروهای ارتجاعي نيروی واحدی را سازمان دهند.

در11 ارديبهشت ماه ) اول ماه مه ( سال 1323، "اتحاديه مرکزی کارگران"، "اتحاديه کارگران و برزگران"، "اتحاديه کارگران راه آهن" و چند اتحاديه کارگری ديگربه هم پيوستند و بدين ترتيب "شورای متحده اتحاديه کارگران و زحمتکشان ايران" را تشکيل دادند.

شورای متحده از بدو تاسيس، 50 هزارعضو داشت و به زودی توانست بيش از 90% کارگران ايران را در صفوف خود متشکل کند. روزنامه "ظفر" به عنوان ارگان شورای متحده مرکزی انتشار يافت و نقش مهمي در بالا بردن آگاهي صنفي و سياسي کارگران ايفا کرد.

البته تشکل سراسری واقعي تنها دو سال بعد، يعني پس از پايان جنگ بين المللي دوم و امکان تشکيل اتحاديه های کارگری علني در خوزستان سازمان یافت. در بهار1325، در آستانه جشن اول ماه مه، کارگران نفت خوزستان تشکيل اتحاديه خود را تحت عنوان سنديکای کارگران صنعت نفت خوزستان اعلام کردند و به شورای متحده مرکزی پيوستند. در روز جهاني کارگر سال 1325، نزديک به 700 هزار کارگر و زحمتکش در تظاهرات اول ماه مه شرکت کردند. بدينسان، پس از پنج سال مبارزه خونين که قرباني های بسياری به جا گذاشت، اتحاديه های کارگری در سراسر کشور سازمان يافت. برای نخستين بار در سراسر ايران هيچ کارگاه و کارخانه مهمي نبود که کارگرانش متشکل نباشند. همه اتحاديه ها به يگانه مرکز سنديکايي کشور، يعني شورای متحده مرکزی پيوسته بودند.

بزرگترين تشکل سنديکائي در ايران و خاورميانه

شورای متحده مرکزی، به عنوان تشکل عظيم سراسری کارگران، نه تنها در ايران، بلکه در مقياس خاورميانه بي نظيربود. شورای متحده مرکزی در سال 1325 مورد شناسائي سازمان جهاني کارگران، يعني "فدراسيون سنديکاهای جهاني" قرار گرفت و به عنوان يگانه مرکز سنديکائي اصيل در ايران به عضويت آن درآمد و در هيات رئيسه آن عضو داشت. در داخل کشور نيز کليه احزاب معتبر سياسي: حزب توده ايران، حزب ايران، حزب سوسياليست ايران،  حزب جنگل و فرقه دمکرات آذربايجان، شورای متحده مرکزی را به عنوان يگانه مرکز سنديکايي کارگران و زحمتکشان ايران به رسميت شناختند. دولت و وزارت کار ) که ايجاد خود اين وزارت خانه، محصول رشد جنبش سنديکايي کارگران بود( به شناسائي نقش شورای متحده مرکزی ناگزير شدند و از اين رو نمايندگي در شوراي عالي کار را حق مسلم شورای متحده مرکزی شناختند.

دستاوردهای شورای متحده مرکزی

شورای متحده مرکزی با رهبری آگاهانه و انقلابي نيروی متحد و يکپارچه طبقه کارگر موفق شد، در مدت کوتاه فعاليت علني خود، دست آوردهای عظيم و تاريخي برای طبقه کارگر ايران کسب کند.

از جمله دست آوردهای شورای متحده مرکزی به تصويب رساندن لايحه ای است که در سال 1323 به مجلس داد. از اين لايحه، 8 ساعت کار در روز، دو هفته مرخصي ساليانه با استفاده از حقوق، 6 هفته مرخصي برای زنان کارگر باردار، منع استفاده از کار کودکان کمتر از12 سال و تامين بيمه های اجتماعي پيش بيني شده بود. با در نظر گرفتن شرايط اجتماعي – اقتصادی6 دهه پيش، به سادگي مي توان اهميت رسميت يافتن اين حقوق را دريافت.

تدوين اولين قانون کار

روز5 مرداد 1323، روزنامه ظفر،ارگان شورای متحده مرکزی کارگران و زحمتکشان ايران نوشت:

" بالاخره پس از دو سال انتظار، دولت... لايحه قانون کار را تقديم مجلس نمود".

اين اولين باری بود که تحت فشار طبقه کارگر و سازمان سراسری او، چنين لايحه ای به مجلس برده شد. اما هدف دولت وقت به هيچ وجه تصويب يک قانون کار مترقي نبود. روزنامه ظفر هم چنين مي افزايد:

" اين قانون که ما آن را گول زدن کارگران مي خوانيم، به قدری مفتضح و ناقص است که اگر بخواهيم آن را شرح دهيم ستون های روزنامه گنجايش آن را نخواهد داشت".

سپس در همانجا اشکالات اساسي لايحه و پيشنهادهای مشخص شورای متحده مطرح مي شود. ولي به اين پيشنهادات اکتفا نمي کند.

راه پيمائي ها و گردهم آيي های متعددی از طرف کارگران، جهت پشتيباني از تدوين يک قانون کار مترقي برپا مي شود در عين حال، شورای متحده مرکزی، برای قانون کار طرحي تنظيم و به مجلس ارائه مي کند. در کميسيوني که برای بررسي اين طرح تشکيل شد، نماينده شورای متحده مرکزی به عنوان نماينده واقعي کارگران سراسر ايران شرکت کرد. روزنامه ظفر مورخ 3/2/1325 خبر مي دهد:

" سومين جلسه کميسيون مشورتي طرح قانون کار... با حضور آقايان روستا، نماينده شورای متحده... تشکيل و طرح مزبور پس از شور و اصلاح تقديم شورای اقتصادی گرديد ) در آن زمان هنوز وزارت کار وجود نداشت"(.

روزنامه ظفر مورخ 30/2/1325 خبر پيروزی کارگران را با اين جملات انتشارداد:

" قانون کار تصويب شد. مشت محکم کارگران بر دهان ارتجاع فرود آمد".

بدين ترتيب طبقه کارگر ايران توانست با نيروی متشکل و سازمان سراسری خود، يک پيروزی بزرگ و تاريخي کسب کند. اگر چه بعدا اين قانون توسط حکومت وابسته شاه مسخ شد و اکثريت مواد آن هيچ گاه به اجرا در نيامد، ولي سنگ پايه و ستون فقرات آن توسط مبارزات 40 ساله طبقه کارگر پي ريزی مي شد. لازم به ياد آوريست که برای اولين بار تعطيلي اول ماه مه در اين قانون به رسميت شناخته شد و جزو تعطيلات رسمي کارگران محسوب گرديد.

حملات ارتجاع عليه شورای متحده مرکزی

ارتجاع چه در جريان تکوين شورای متحده مرکزی و چه پس از آن، هيچ گاه از توطئه عليه تشکل سراسری کارگران دست نکشيد. در مرحله پيش از تشکيل شورای متحده، ارتجاع اميد داشت تا با کمک افرادی که با ماسک طرفداری ازکارگران در رهبری اتحاديه های کارگری جا گرفته بودند، در جنبش متحد سنديکائي تفرقه ايجاد کنند و مانع تشکيل يک سازمان سراسری گردند. ولي کارگران به خوبي اين توطئه را فاش و خنثي ساختند و بسياری از اين عناصر مشکوک را طرد کردند.

پس از تشکيل موفقيت آميز شورای متحده مرکزی، هنگامي که ارتجاع و امپرياليسم توطئه های تفرقه افکنانه خود را نقش برآب ديدند بيش از پيش به سرکوب کارگران روی آوردند.

سرکوب کارگران ابتدا از مازندران شروع شد. ارتجاع به دست عمال خود که تحت نام حزب وطن عمل مي کردند، در کارخانه نساجي شاهي به خرابکاری پرداخت. در تبريز، سمنان، دامغان و ديگر شهرها نيز تحريکات شدت گرفت. در اصفهان سازمان ها و کلوب های کارگری مورد حمله واقع شد. عناصری مانند شمس صدری که اتحاديه دروغين "شورای مرکزی اتحاديه های کارگران و دهقانان و پيشه وران ايران" را تشکيل داده بودند با هم دستي پليس،  دفاتر اتحاديه های کارگری و حزب توده ايران را مورد حمله قراردادند. ارتجاع و امپرياليسم که از پيوند سازمان های صنفي و سياسي طبقه کارگر آگاه بودند و از آن هراس داشتند، حملات خود را عليه هر دو يعني شورای متحده مرکزی و حزب توده ايران سازمان دادند. ارتجاع داخلي به دستور و با کمک امپرياليسم در سال 1326 عليه شورای متحده مرکزی و سازمان های اصيل سنديکائي کارگران يورش بردند و به دنبال آن در سال 1327، پس از يک صحنه سازی مضحک، حزب توده ايران را غيرقانوني اعلام کردند.

شورای متحده مرکزی در دوران کوتاه فعاليت علني خود، در جنبش ضد فاشيستي و دمکراتيک و ملي مردم ايران نقش بسيار با اهميتي ايفا کرد. نقش شورای متحده مرکزی در مبارزات اقتصادی، سياسي و ايدئولوژيک و بالا بردن آگاهي طبقاتي کارگران، تحت رهبری حزب توده ايران به حدی بود که طبقه کارگر، به عنوان نيرومندترين قدرت در عرصه مبارزه ضد امپرياليستي و ضد رژيم استبدادی شکل گرفت.

اگر چه در دوران جنبش ملي شدن نفت، شورای متحده به علت وجود شرايط اختناق و پيگرد شديد، قادر نشد نقشي تمام عيار ايفا کند، ولي به عنوان يکي از نيروهای اصلي نبرد همواره حضور داشت. متاسفانه رهبران ملي وقت نيز نقش جنبش صنفي و سياسي طبقه کارگر را در مجموعه جنبش ملي و پيشبرد آرمان های آن درک نکردند و بالمال موجبات شکست آن را فراهم آوردند.

برگزاری جشن اول ماه مه برای طبقه کارگر ايران از دو جهت حائز اهميت است.

اولا: کارگران ايران 11 ارديبهشت، روز اول ماه مه را همراه با تمام کارگران جهان برای بزرگداشت و تحکيم پيوند همبستگي جهاني کارگران جشن مي گيرند.

 ثانيا: کارگران ايران اين روز را که مصادف با سالگرد تاسيس سازمان صنفي سراسری آنانست، به عنوان بزرگداشت اتحاد ميليون ها کارگر ايراني گرامي مي دارند.

بزرگداشت دست آوردهای شورای متحده مرکزی، در واقع تاکيدی است بر لزوم و اهميت ايجاد تشکل سراسری طبقه کارگر.

  فرمات PDF :                                                                                                      بازگشت