صدمین سال تولد غلام ژنرال یحیی دانشیان، فرمانده ارتش ملی حکومت خودمختار آذربایجان امسال چه در آذربایجان ایران و چه در خارج از کشور با یادآور خدمات او به خلق آذربایجان برگزار شد.
غلام یحیی دهقان زاده ای آذربایجانی بود که دوران نوجوانی خود را با کار در معادن نفت باکو گذرانده و در اوج دیکتاتوری رضاشاه و سلطه خوانین بر روستاهای کشور به میهن بازگشت.
او را بلافاصله پس از ورود به ایران دستگیر و زندانی کردند. دوران زندان چند ساله او در اردبیل گذشت. پس از آزادی به روستای خود بازگشت و در راه آهن تهران – ميانه بعنوان مکانيک مشغول کار شد. بعد از ورود ارتش متفقين به ايران و سقوط رضاشاه جنبش دهقانی در آذربايجان عليه اربابان اوج گرفت و غلام يحيی دانشيان در صفوف مقدم این جنبش جای گرفت. ارتش متلاشی شده ايران بار دیگر سازماندهی شد و به مناطق مختلف ايران از جمله آذربايجان اعزام گرديد. يک واحد نظامی تحت فرماندهی جان فولاد برای دفاع از ملاکین به منطقه سراب اعزام شد. شماری از رهبران جنبش دهقانی و از جمله غلام يحيی دستگير و به تهران منتقل شده و زندانی شدند.
نشریه آذربایجان" به تاریخ اول آبان ماه 1385 بیانیه فرقه دمکرات آذربایجان را بمناسبت یکصدمین سال تولد غلام یحیی دانشیان منتشر کرده و از جمله می نویسد:
در اين زمان سازمانهای ملی و دموکراتيک فعال بودند. حزب توده ايران که بلافاصله پس از خروج رضا شاه از ايران تشکيل شده بود، در ميان مردم شهرها و روستاها دارای نفوذ شده بود. غلام يحيی در نتيجه فعالیت های حزب توده ايران از زندان تهران آزاد شد و به تبريز بازگشت. کميته ايالتی حزب توده ايران او را برای سرپرستی سازمان حزب به ميانه اعزام داشت. غلام يحيی دانشيان توانست هم دهقانان منطقه و هم کارگران راه آهن ميانه و زنجان را متشکل و سازماندهی کند. مالکين منطقه ميانه یک روز او را در حوالی يک دهکده گرفتند و زنده به گور کردند، اما دهقانان همان روستا او را بيرون آورده و در بيمارستان میانه بستری کردند.
غلام يحيی دانشيان در فاصله کوتاهی پس از دور جدید فعالیت خود، بعنوان يک انقلابی با تجربه يکی از موسسين فرقه دموکرات آذربايجان شد. کارگران و دهقانان منطقه ميانه به رهبری او و بعنوان اولين عمليات مسلحانه در منطقه توانستند ميانه را از چنگ نیروهای دولتی بیرون آورده و آزاد کنند. سپس حکومت منطقه در دست فرقه دموکرات آذربايجان قرار گرفت. غلام يحيی در آستانه نهضت 21 آذر نيز به کمک فدائیان تحت فرمان خود هنگ ژاندارمری تبريز را خلع سلاح کرد و پشت سر آن پادگان نظامی با امضاء موافقتنامه ای با پيشه وری تسليم شد و بدين ترتيب حکومت ملی در آذربايجان استقرار يافت.
پس از آن، غلام يحيی بعنوان فرمانده منطقه زنجان و خمسه به محل اعزام گرديد و درجه ژنرالی گرفت و تا آخرين روز حکومت ملی آذربايجان در اين منطقه با ژاندارمها و باندهای مسلح ذوالفقاريها جنگيد و آخرين فرماندهی بود که بعد از عقب نشینی نهضت ملی و تخليه آذربايجان به تبريز بازگشت و برای مهاجرتی ناخواسته راهی جلفا شد. از آن پس سرنوشت غلام یحیی با مهاجرت و سرپرستی مهاجرين گره خورد و پس از مرگ ناگهانی زنده یاد پیشه وری در یک حادثه رانندگی، رهبری فرقه دموکرات آذربايجان را برعهده گرفت. فرقه دموکرات آذربايجان را بعنوان سازمانی با دیسپلین حفظ کرد. در جريان وحدت فرقه دموکرات آذربايجان و حزب توده ايران نیز نام فرقه دموکرات آذربايجان و کميته مرکزی آن را حفظ کرد.
یکصدمین سالروز تولد او در شرايطی برگزار می شود که آرمان های فرقه دموکرات آذربايجان و نهضت دموکراتيک آذربايجان در سراسر آذربايجان ايران گسترش می يابد و نوجوانان و جوانان و نسل ميانسال آذربايجان در راه دستيابی به خواسته های ملـــی خود یکبار دیگر در صفوف فرقه دمکرات آذربایجان جای خود را می یابند. جعفر پيشه وری و غلام يحيی دانشيان ارثیه ای ملی و انقلابی در آذربایجان ایران از خود برجای گذاشتند که آينده آذربایجان را شکل خواهد بخشید.