50 سال پس از
تیرباران
خسرو روزبه
تهران 10/2/1387
روزبه محسنی
 

از پس آن روز كه پنجاه سال
كشته شده خسرو نیكو خصال
خاطره اش گشت فرا یاد من
قصه آن روزبه پیلتن
قصه جان دادن و پیكار او
آن چه كه دادست بدو آبرو
جان گرانمایه بدان فدیه كرد
هیچ نرفت از سر پیمانه مرد
یاد من آمد همه آماج او
آن ستم و هستی تاراج او
روزبه آن گُرد ستم‌دیده است
شاخ گل باغ خزان دیده است
جان من از خاطره اش رستخیز
اشك من از چشم شده گونه‌ریز
هر چه كنی یاد هم او را سزاست
یاد چنان گُرد چنین پر بهاست!

************

پانزده تیر مه سی و شش
موعد آن روز پر از كشمكش
بوده قراری كه خائن در آن
راهبری كرده گرازان بدان
تا به كف آرند چنان گرد را
خاتمه بخشند بدان ماجرا
بیخ ببرند پی توده را
انجمن زخمی و فرسوده را
هشته بدند دام چو چاه شغاد
تا كه از آن دام گریزی مباد
روزبه چون دام فرا روی دید
راه گریزی نبُدآنجا پدید
رفت چو شیری به مصاف ددان
چنبره بر او صفی از روبهان!
معركه بر پا شد و آن روبهان
سخت بخستند تن پهلوان
كتف شكستند مر او را به سنگ
سخت گرفتند بر او عرصه تنگ
دست شكستند و زدندش به تیر
گشت به خون غرقه یل شیرگیر
از تن پر زخم خودش سنگری
كرد به پا تا كند او محشری!
گُرد شدِه خسته ز زوبین و تیر
گشت به چنگال شغالان اسیر
پای و دو دستش همه در سلسله
جان به كف و آن تن زخمی یله
گر چه به زندان ددان گیر بود
شیرِ به زنجیر همان شیر بود!

***************

شیر چو آمد به كف روبهان
در پی آن "محكمه"ای شه نشان
دفتر زندان شده بیدادگاه
روح عدالت شده پامال شاه
نامه كیفر چو بر او خوانده شد
شور سخن در سر او زنده شد
عشقش و یادش همه از توده بود
گوهر جان بر سر آن سوده بود
جان گران‌مایه كه بر كار زد
جوهر آن شد كه به پیكار زد
در سر او عشق چو بی‌تاب بود
دفتر پیكار دگر بر‌گشود
كار زد آن مایه عشقی كه داشت
بذر سخن در كف بیداد كاشت
لشكری از واژه خود كرده صف
هر سخنش روی به سوی هدف
روی خطابش چو به تاریخ بود
بر لب او جز سخن حق نبود
گفت به بیدادگه جانیان
آنچه بُدی در خور آن پهلوان
گفت ز پیوند خود و حزب خویش
از چه سبب جان به كف آورده پیش
"تك تك ذرات تنم توده ای است!
در سر من عشقِ بجز توده نیست!"
"جان و تنم پیش‌كش خلق بود
گشت فنا در ره مردم وجود"
"توده بُدی حزب و به یاریش من
جهد نمودم كه به هر انجمن"
"حزب شود رهبر و من در رهش
نیك بكوشم كه بُوم همرهش"
"مفتخرم من به چنین حزب كو
خاستگه نخبة فرزانگه او"
"باد دُرودم به چنان حزب كان
گُرد هزاران چو بپرورد آن"
"حال رسیدم چو به پایان ره
عزم كنم جزم در این جایگه"
" نقد شرف بر سر هستی گروست
حكم به اعدام مرا پیش روست!"
روی سخن كرد به آن بزدلان
جمع گرازان و فرومایگان
"هیچ نبینید به دریوزه من
پوزش و خواهش ز چنین انجمن! "
"حكم به اعدام چو بر من دهید
می‌بطرازم به مثال شهید"
"بر سر من هر چه رود آن نكوست
چون كه ره عدل و حقیقت بدوست"
"این نه همان مرگ كه این "زندگی" است
شمع وجودم چو به تابندگی است!"

******************

بیست و یكم از مه اردیبهشت
سال سی و هفت به خون درنبشت
تا كه رسید او چو به انجام كار
جوخه اعدام و تب كارزار
"گشت به آخر چو وظیفه مرا
دلخوشم از عاقبت ماجرا"
"مرگ بر این شاه "بگفت او چنان
لرزه بر اندام فرومایگان
"زنده بود حزب كه توده است نام"
ریشه ز خلق است هم او را مرام
بر تن او تیر چو باران گرفت
در سر او یاد شهیدان گرفت
نامشْ درخشید چو خورشید و ماه
شد به سخن برتر از آن جایگاه
یادش و نامش همه از توده بود
توده چنان گشت كه او بوده بود
بیش بر او باد و به حزبش درود
روزبهی خسرو كه پرورده بود!
بلبل خلق است همان روزبه
خسرو دریا دل توفان زده
خاك مزارش همه پر گل كنیم
نیك چنین یاد ز بلبل كنیم!


راه توده 178 26.05.2008