گزارشی از جمهوری بلا روس
حراست از بهترین ها،
ساختن عالی ترین ها
یکاترینا پالگـویوا - ترجمه: م. شیزلی


 

هفته گذشته، بار دیگر این سعادت را داشتم که در جمع خبرنگاران روسیه برای تهیه گزارش به جمهوری بلاروس بروم. برنامه سفر ما عبارت بود از: «مشاهده رشد موزون جمهوری بلاروس»، آشنائی با صنایع عظیم استان گومل. ما، از کارخانه های سازنده ماشینهای کشاورزی، کارخانه ریخته گری«سنترولیت»، کارخانه ذوب آهن بلاروس، کارخانه سازنده قطعات تراکتور و دستگاههای مختلف بابرویسکی دیدن کردیم.
من، بار اول، در سال ٢۰۰٤ در یک ماموریت خبرنگاری، از کارخانه های بلاروس دیدن کرده بودم. خوب به یاد دارم آن وقتها را که، موسسات تولیدی مینسک، کارخانه های تولید کننده محصولات کاملا دارای توان رقابت و فروش ویتبسک، برسک، در ٢-٣ شیفت کار می کردند، چه تأثیر عمیقی بر من گذاشتند. بویژه، توسعه یافتگی این کارخانه ها که زمانی فقط کارخانه های احتیاطی حساب می شدند و مقایسه آن با کارخانه های نابود شده روسیه، بسیار چشمگیر است. نا گفته نماند که به موجودیت بسیاری از کارخانه های مسکو، عملا خاتمه داده شد و محل آنها به مراکز تجاری تبدیل گردیده است. در اینجا، دیگر صحبت از شهرکهای صنعتی روسیه که پس از نابود کردن تجهیزات موسسات آنها، توان ادامه حیات را خود را نیز از دست دادند، بی جا و بی مورد است.
بلاروس به کار خود ادامه داد. علیرغم اینکه، بمراتب ضعیف تر از روسیه ثروتمند و پرقدرت بود، بلاوقفه، ماشین، یخچال، تلویزیون تولید کرد. بلاروس، در دوره شوروی بخشی از کل مجتمع صنعتی اتحاد شوروی بود. بطوریکه این جمهوری را «کارگاه مونتاژ کشور» می نامیدند. پس از تجزیه اتحاد شوروی و تلاش برای تنزل اقتصاد روسیه در سالهای ٩۰، موسسات بلاروس از تأمین قطعات مورد نیاز محروم شده و بازارهای خود را از دست دادند. با اینهمه، دولت آستینها را بالا زد، با احساس مسئولیت در قبال مردم و آینده کشور وارد عمل شد و هر آنچه را که برای راه اندازی صنایع کشور لازم آمد، انجام داد.
مشکلات بسیار بودند، بالاترین آنها، بطوریکه ٤ سال پیش به ما گفتند، تنزل ٧۰ درصدی موسسات تولیدی و مشکلات تأمین انرژی بود. اما، بعدها، بسیار از روابط قطع شده با روسیه و دیگر جمهوری های مشترک المنافع برقرار شد و تولید تا میزانی برابر با سالهای ٩۰، افزایش یافت. در سال ٢٠٠٦، زمانیکه بار دیگر به جمهوری بلاروس سفر کردم، اطمینان حاصل کردم که نه تنها قدرت صنعتی بلاروس بازسازی شده، حتی، توسعه نیز یافته است. در دیدار فعلی از بلاروس، بار دیگر بر این امر، مطمئن شدم.
استان گومل، یکی از مناطق توسعه یافته جمهوری بلاروس می باشد. شهر گومل، با ٢میلیون نفر جمعیت، دومین شهر این جمهوری پس از مینسک محسوب می شود. روسیه، بزرگترین شریک خارجی در اقتصادی استان است. بگفته، بولسلاو پیرشتوک، معاون رئیس کمیته اجرائی استان، مبادله کالا در سال گذشته در بین این دو شریک، به رقم ٣ میلیارد دلار رسید و در شش ماهه اول سال ٢۰۰۸، از مرز ٢ میلیارد دلار تجاوز کرد.
فعالیت کارخانه سازنده ماشینهای کشاورزی«گومل سل ماش»، یکی از نمونه های همکاری بین کشورهای ماست. این کارخانه با موفقیت توسعه می یابد، در کشورهای دیگر، شعبات خود را احداث و موسسات مشترک تأسیس می کند. اینک، چند سال است که، موسسه مشترک بلاروس- روسیه، کارخانه سازنده «ماشینهای کشاورزی بریانسک» با موفقیت به کار خود ادامه می دهد (فاصله بین گومل تا بریانسک، کمتر از مینسک نیست)، در این موسسه با همکاری «گومل سل ماش»، کمباین های علوفه چین و غله چین تولید و عرضه می شود. در آینده نزدیک، شعبات این موسسه در اوکرائین، چین و قزاقستان احدات خواهد شد. اخیرا، شعبه این کارخانه در آرژانتین که یکی از خریداران کمباینهای آن می باشد، تأسیس و راه اندازی شد. در مجموع، تولیدات کارخانه «گومل سل ماش»، به ٢٢ کشور صادر می شود.
ایوان ایوانویچ پراتورو، معاون اول مدیر کل، که زمانی در شغل کارگر فنی این کارخانه کار می کرد، می گوید: «در اواسط سالهای ٩۰ قرن گذشته، ما با مشکلات زیادی مواجه شدیم، بازار فروش تولیدات خود را از دست دادیم. زیرا، موسسات کشاورزی امکانات خود را از دست دادند و توانائی خرید محصولات صنعتی ما را نداشتند. همان وقت ایده ساخت کمباین های چند منظوره، که تا آن وقت در هیچ موسسه ای ساخته نشده بود، مطرح شد. ما، این ماشین را طراحی کردیم. این ماشین می تواند انواع مختلف محصولات کشاورزی را جمع آوری کند. بیش از ١۰ هزار دستگاه از این ماشینهای دارای کیفیت عالی، به کشور مختلف جهان، فروخته شده است.
کمباینها، از طریق مراکز نمایندگی که در کشورها و شهرهای مختلف دایر است، بفروش می رسد. نکته مهم این است که عرضه خدمات بعد از فروش و تعمیر ماشینها جزو وظایف این نمایندگی هاست. زیرا، بدون ارائه چنین خدماتی، این ماشینهای بسیار گرانقیمت، بعد از چند سال، به آهن قراضه تبدیل خواهند شد. خوشبختانه، حتی یکی از ماشینهای ما، به سر نوشت کمباینهائی که روسیه از آلمان خریده بود، دچار نشده است».
طبیعی است که تولیدات ما، نیازهای میهن مان را نیز تأمین می کنند. کمباینهای غله چین، با قدرت ٢٣۰ تا ٤۵۰ اسب بخار، برای استفاده در شرایط مختلف ساخته می شود. بموازات تولید کمباینهای بزرگ خودکششی «١٤palesse gs »، کارخانه ما، ماشینهای کوچکتری، برای کاربرد در مزارع کوچکتر تولید می کند. بطوریکه، سالانه تا سه هزار اسب درو از این نوع ماشینها بفروش می رسد.
در دوره اتحاد شوروی ١٠٠درصد کمباین های علوفه چین، در کارخانه «گومل سل ماش»، تولید می شد. هم اکنون کارخانه «راست سل ماش» نیز این ماشینها را می سازد. در موسسات صنعتی بلاروس بر این مسئله تأکید می کردند که؛ « ما، در فکر رقابت با همکاران روس نیستیم، ما، علاقمند به همکاری با آنها هستیم، هر چند که آنها، نوع دیگری از کمباینهای علوفه چین ساخت «گومل سل ماش» را، در شهر راستوف، با قدرت دیگری تولید می کنند».
همکاری در چنین شرایطی، کاری است ضروری و به نفع طرفین. بگفته والری الکساندراویچ ژمایلیک، مدیر کل «گومل سل ماش»، ٦۵ درصد قطعات مورد نیاز کارخانه از روسیه تأمین می شود. در مقابل، بخش قابل توجهی از محصولات کارخانه ما به روسیه صادر می شود. در نتیجه، منافع هر دو طرف تأمین می گردد. موسسات ما، در زمینه کار و سفارشات نیز با همدیگر همکاری می کنند. شهر بریانسک که «گومل سل ماش»، در آنجا موسسه مشترک تأسیس کرده است، در زمینه آموزش و تربیت کادرها نیز به ما کمک می کند. این مسئله را هم نباید از نظر دور داشت که، با وجود اینکه، «گومل سل ماش»، مثل اکثر موسسات بلاروس، از١٠ سال قبل، از خدمات اجتماعی از قبیل کودکستانها، تکنیکومهای تربیت متخصص، اعطای منازل از طریق دولت، محروم شد، ولی، سیستم تربیت کادرهای متخصص در جمهوری ما، بر خلاف روسیه، حفظ شده است. کارخانه، همچنان دو آموزشگاه تربیت متخصص را در اختیار خود دارد. کارگران در آنجا آموزش می بینند، دوره عملی را در کارخانه می گذرانند و مورد توجه قرار می گیرند.
بطوری که، در کارخانه به ما تعریف کردند، با متقاضیان کار در کارخانه، شخصاً خود مدیرکل مصاحبه می کند. کارگران به تناسب سابقه کار، از ۵٠٠ تا ١۵٠٠ دلار حقوق دریافت می کنند که، حقوق قابل توجهی به حساب می آید، در دوره استراحت و مرخصی از مزایای سوبسید ۸٠ درصدی اتحادیه کارگران استفاده می کنند. به کارگرانی که در مسابقات کاری پیروز می شوند، به میزان ٣٠ درصد حقوق ماهانه شان، پاداش پرداخت می شود.
در مورد مشکلات هم صحبت کردیم. پیش از همه، آنها با افزایش قیمتهای لوازم مورد نیاز که کارخانه از روسیه وارد می کند، ارتباط دارند. به ترتیبی که از اول سال جاری، فقط قیمت فلزات تا ٤٠ درصد افزایش یافته است که، تأثیر جدی بر روی درآمد کارخانه گذاشته است. کارخانه در یک «دوره بدبینانه ای» کار می کند. ولی، علیرغم آن، این کارخانه با ١۸ هزار نفر شاغل خود، نصف بودجه گومل را تأمین می کند و سودآور نیز هست. مشکل دیگر کارخانه، بالا رفتن قیمت مواد انرژی زا می باشد. ژایماک می گوید: «اگر پروسه اتحاد دو دولت، بطور عادی پیش می رفت، امروز، ما با هیچ مشکلی مواجه نمی شدیم».
مسئله جالب دیگر این است که؛ هر چند «گومل سل ماش» بدون زیان کار می کند ولی، ترجیحا، به همفکری و همکاری با «راست سل ماش»علاقمند است. بلاروسها، به هیچوجه نمی خواهند همکاران راستوفی خود را برنجانند و متأثر سازند. ما بخوبی با مسائل و مشکلات«راست سل ماش» آشنا هستیم. روزنامه ها نیز در این باره نوشته اند. این تعجب آور نیست که چرا یک کارخانه توان تولیدی خود را حفظ می کند و به مرحله تازه ای ارتقاء می یابد ولی، دیگری، نه؟ «راست سل ماش»، امروز آن نیست که قبلا بود. حتی ریخته گری خود را حفظ نکرده است، تنها، بخش مونتاژ و جوشکاری آن فعال است. در این مورد یکی از کارگران «گومل سل ماش» هشدار داده بود.
در مجموع، واقعیت امر همین است: «حراست از بهترین ها، ساختن عالی ترین ها». این شعار را ما در موسسات دیگر گومل، در کارخانه «سنترولیت» نیزمشاهده کردیم. واضح است که، این فقط یک شعار ساده نیست، بلکه، یکی از اصول اساسی زندگی امروز بلاروس است. بویژه اینکه، «سنترولیت»، در اواسط دهه ٩٠، دوران خوبی را از سر نگذراند. آن وقتها، همراه با تولید قطعات مختلف ریخته برای کارخانه های ماشین سازی، تولید محصولات قبلی را نیز راه اندازی کرد. تولید آرماتوربرای جاده ها، لوازم شهرسازی(تیر برق، نرده و غیره) و حتی مجسمه سازی راه اندازی شد. نا گفته نماند که، شهر گومل با مجسمه های زیبای ساخت کارخانه«سنترولیت» مزین شده است. تیرهای زینتی برق خیابان نئوای پطرزبورگ نیز، در همین کارخانه ساخته شده است.
ولادیمیر سیمیونوویچ گریشنکو، سرمهندس، ضمن نشان دادن تولیدات کارخانه می گوید: «اینطور تصور نکنید که ما فقط مجسمه و تیر برق تولید می کنیم. اینها، در حدود ٦-٧ درصد تولیدات ما را شامل می شوند. تولید قطعات ریخته برای کارخانه های ماشین سازی همچنان بخش اصلی تولیدات این موسسه بحساب می آید. در این کارخانه، سالانه، ٣۵ هزار تن قطعه ریخته چدنی، به کشورهای ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، فنلاند و به روسیه صادر می شود. مهمترین مشتریان این قطعات در روسیه، کارخانه های «ایژ نفت ماش»، تراکتورسازی مایکوپ، ولادیمیرسکی و ساسووا که تراکتورهای پیچیده تولید می کند، می باشند. در دوره اتحاد شوروی، این کارخانه برای تولید ٩٣ هزار تن قطعه چدنی در نظر گرفته شده بود. در نخستین نگاه، در حال حاضر، این کارخانه با کمی بیش از یک سوم ظرفیت خود کار می کند. اما، چنین مقایسه ای نمی تواند دقیق باشد زیرا، قطعات ریخته امروزی ظریف تر، پیچیده تر و بسیار شبیه شمشهای سفید است.
شهر ژلوبین نیز به همان اصل «حراست از بهترینها، ساختن عالیترین ها» پایبند است. جمعیت این شهر در حدود ٧٠ هزار نفر می باشد. این شهر تصویر روشنی از توسعه یافتگی، آبادی و رفاه را در ذهن هر تازه واردی ایجاد می کند. با کمال افتخار به ما نشان می دهند و می گویند: «این هم مجتمع ورزشی ماست که دارای سالن یخ، استخر مدرن و آکواپارک می باشد». واقعا هم حق دارند افتخار کنند. در روسیه، کمتر شهرهای نسبتا کوچک هستند که می توانند به چنین امکانات و سطح زندگی خود افتخار کنند. این همه، بدان جهت است که، کارخانه ذوب آهن بلاروس در شهر صنعتی ژلوبین، نه تنها سرپا نگه داشته شد و کار می کند، حتی، به سطح رشد و پیشرفت کاملا مدرن ارتقاء یافته است. آکواپارک و سالن یخ نیز بخشی از خدمات این کارخانه و با هزینه آن احداث شده است.
شاخصهای اقتصادی کارخانه ذوب آهن بلاروس بسیار جالب توجه می باشد. میزان بازدهی تولید ۸ درصد، صادرات ١٣٦درصد رشد را نشان می دهد. این کارخانه، ضمن صدور محصول به ۵٠ کشور جهان، روابط بازرگانی خارجی خود را در سمت مثبت توسعه می دهد. با کشورهای جمهوری فدرال روسیه، آلمان، لهستان، اطریش و لیتوانی موسسه مشترک تأسیس کرده است. آقای ویتالی چئرنئل، جانشین مدیر کل کارخانه، می گوید: « کارخانه ذوب آهن بلاروس در نیمه اول امسال، یک ونیم میلیارد روبل روسیه سرمایه گذاری کرده است». در نیمه اول سال جاری، سهم تولیدات تازه این کارخانه ٩/٢٧در صد از حجم کل تولیدات و ١/٧٤درصد از محصولات دارنده نشان کیفیت آن را شامل می شود.
باور کردنی نیست وقتی که به ما می گویند: «این کارخانه در سال ١٩٩١از کار انداخته شد و فقط در سال ١٩٩٧، باسازی و راه اندازی شد». در نتیجه مرمت، نه فقط تولیدات دوره اتحاد شوروی(کارخانه در سال ١٩۸٤احداث شده است)، یعنی ذوب فولاد، نورد و ابزار سازی، حتی، شعبه کاملا جدید تولید لوله نیز راه اندازی شده است. این محصول به معنی واقعی کلمه، یکی از نوآوریهای جهان محسوب می شود. لوله یک پارچه با تکنولوژِی جدید و منحصربفردی تولید می شود. با اینکه، در دوره اتحاد شوروی در سال ١٩۸٤، ظرفیت کارخانه ذوب آهن بلاروس، برای تولید ۸٠٠ هزار تن آرماتور در سال محاسبه شده بود، ولی، در حال حاضر، سالانه آنرا به یک میلیون تن افزایش داده است.
محققان تکنولوژی کارخانه، تولید سیم بسیار مقاومی را که در ساخت تایر(لاستیک چرخ) ماشینهای سنگینی مثل بلازا آماده کرده و برای شرکت در مسابقات تکنولوژی کشوری به دولت تقدیم کرده اند.
راه اندازی خط تولید جدید و تأسیس شعبه ساخت لوله، با توجه به اینکه تکنولوژی کاملا منحصر بفردی است، موضوع بحث دیگری است. این امر، به تصمیم لوکاشنکو، رئیس جمهور بلاروس، در سال ٢٠٠٤میسر گردید. وی در دیدار از کارخانه گفت: «وقتی که خود ما می توانیم لوله تولید کرده و با قیمت سه برابر بالاتر بفروشیم، چرا باید مواد اولیه لوله را فروخت؟» بررسی این موضوع و ساخت آن تقریبا همزمان انجام گرفت و در طی دوسال راه اندازی شد. پیشتر، بلاروس سالانه ٤٠ هزار متر لوله وارد می کرد ولی، هم اکنون، علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، صادر کننده آن نیز می باشد.
نادژدا گارکوشا، معاون مدیر در مسائل ایدئولوژیک، می گوید: «صنعتگران روسیه در کار راه اندازی خط تولید جدید، کمک شایان توجهی به ما کردند. زیرا ما، کار خود را نه بر اساس تجاری، بلکه، در جهت کار مشترک پایه گذاری کرده ایم ». هم اکنون، در جنب موسسه، مرکز آموزشی مهمی فعالیت می کند و در آن، کادرهای متخصص فنی بلاروس، روسیه و اوکرائین آموزش می بینند. خوشبختانه، کارخانه ذوب آهن بلاروس، کودکستانها، تکنیکوم و درمانگاه خود را در اختیار دارد و آنها را به ما نشان دادند. همچنان، به ساخت منازل و اعطای آنها به کارگران خود ادامه می دهد. در این کارخانه متخصصان جوان زیادی به کار اشتغال دارند. قهرمانان هم فراموش نمی شوند. بیش از ٧۰۰ نفر قهرمان موسسه، حقوق علاوه بر حق بازنشستگی از آن دریافت می کنند.
مجتمع کشاورزی «پاپوراتنیکوف» که، زمانی یک موسسه غیرسودآور بود، به یک مجتمع سودآور تبدیل شده است.( در جمهوری بلاروس، بسیار از موسسات صنعتی، در جنب خود، مجمع های کشاورزی نیز دارند). بگزارش تلویزیون بلاروس، این مجتمع، در میان موسسات کشاورزی جایگاه نخست را در برداشت محصول احراز می کند که، در نگاه اول، بسیار تعجب آور است.
بزرگترین سالن یخ بلاروس، در بابورویسکی واقع است. این سالن، با هزینه دولت احداث شده است. چنین «افراط کاری» در شهرهای غیر از پایتخت، فقط برای کشورهائی مقدور است که، از رشد اقتصادی بیش از حد موفقیت آمیزی برخوردار باشند.
کارخانه ترکتورسازی مینسک با ظرفیت کامل کار می کند، زیرا متقاضی دارد. این کارخانه در سال ٢٠٠٠، ٢٠هزار دستگاه و سال گذشته، ٧۰هزار دستگاه تراکتور تولید کرده است. بخش مهمی از تراکتورهای ساخت این کارخانه، از طریق نمایندگی های خود عرضه می شود. تا این اواخر، کارخانه بابرویسک، به تولید قطعات یدکی تراکتور و تجهیزات مرتبط با آن مشغول بود ولی، از سال گذشته، ساخت تراکتورهای چند منظوره ٣٢٠MTZ- را برای استفاده در مزارع کوچک و کارهای شهری، آغاز کرده است. در سال جاری ١٠٠٠دستگاه این این ماشینها ساخته خواهد شد و کارخانه خود را آماده می کند تا درسال ٢٠١۵، تولید آن را به ١٠هزار دستگاه در سال برساند.
در واقع، همه کارخانه های بلاروس که ما از آنها دیدن کردیم، موسسات دولتی محسوب می شوند. اما، در آینده نزدیک، وضعیت تغییر خواهد کرد. قرار است، بسیاری از کارخانه های بلاروس، بویژه، کارخانه های توسعه یافته را، در اختیار شرکتهای سهامی غیر دولتی، گذاشته، خصوصی سازی کنند. «گومل سل ماش»، کارخانه ذوب آهن بلاروس، «سنترولیت» و کارخانه تراکتورسازی مینسک با شعبه بابرویسک خود نیز در این لیست قرار دارند. به سؤالات زیادی در این مورد که، چه انتظار خوب یا بدی از شرکتهای سهامی باید داشت، رهبران مؤسسات و ولادیمیر ایلیچ سیماشکو، معاون اول نخست وزیر جمهوری بلاروس، در کنفرانس مطبوعاتی خود جواب دادند. مسئله تکرار تجربه «غصب سازی» سالهای ٩٠ روسیه، که در جریان آن، بخش عظیمی از صنایع روسیه نابود گردید و همه آن بخشی که امروز از توان رقابت برخوردارند، به قیمت ناچیزی در اختیار بخش خصوصی قرار داده شدند، بسیار نگران کننده است.
بطوری که رهبران مؤسسات تأکید می کردند، چنین حادثه ای در بلاروس، اتفاق نخواهد افتاد. زیرا، ضوابط و شرای شرکتهای سهامی غیر دولتی، وظایف و مسئولیت سرمایه گذاران احتمالی، طبق قوانین کشور مشخص شده است. پیش از همه، هر سرمایه گذار، باید برنامه دقیق سرمایه گذاری، تأمین مواد اولیه مورد نیاز برای تولید و بازار فروش خود را ارائه دهد. در صورت عدم رعایت شرایط و یا تخلف از قوانین، دولت می تواند قرارداد را بازبینی و فسخ نماید.
وضعیت و ارزش آن بخش از مؤسسات بلاروس که قرار است به شرکتهای سهامی غیر دولتی، واگذار شود، مثلا، در باره کارخانه لاستیک سازی بابرویسک، سیماشکو چنین گفت: ، چند سال پیش، یک سرمایه دار روس می خواست آن را به قیمت ۵٢ میلیون دلار خریداری نماید. مؤسسات فقط باید با هدف بسیار جدی برای ادامه کارتولیدی (بر خلاف روسیه که منظور از خصوصی سازی، نابود کردن صنایع، خرید و اجاره دادن زمین و ساختمانها بود)، خریداری شود. اینک، تولید بحدی مدرنیزه شده و توسعه یافته است که، ارزش همان کارخانه (اگر آن را دولت تعیین کند)، کمتر از یک میلیارد نیست. مثال دیگر: سرمایه داران روس، بسیاری از کارخانه های جمهوری اوکرائین را خریدند، آنها را تخریب نموده و عملا رها کردند. اما، کارخانه های بلاروس، در وضعیت دیگری قرار دارند (بسیاری از آنها که از چند سال پیش به شرکت سهامی تبدیل شده اند، شرکت سهامی دولتی محسوب می شوند). میزان باز تولید آنها برخلاف روسیه و اوکرائین که ۵٠ درصد است، به ٧٠ درصد رسیده است.
ما از یکی از رهبران «سنترولیت» پرسیدیم: «اگر کارخانه بطور منظم کار می کند، پس چرا به بخش خصوصی واگذارمی کنید؟» وی در جواب گفت: «اقساط بخش فعال مؤسسه ٦۰ درصد است. کارخانه ای را که دولت سرپا نگه داشته و توسعه داده است، دیگر نمی تواند به مراحل جدیدتر پیشرفت آن کمک نموده و سرمایه گذاری کند. مثلا، سهامی کردن کارخانه ذوب آهن بلاروس، که از نظر اقساط پایه ای مشکلی ندارد، آن مطرح نیست». نماینده دولت بلاروس به تأکید می گوید: «ما زمان زیادی را صرف مطالعه و بررسی مسئله سهامی کردن و یا خصوصی سازی کردیم. تجارب منفی همسایگانمان را مورد توجه قرار دادیم. در زمینه سهامی کردن و خصوصی سازی، منافع کشور و مردم را راهنمای عمل قرار دادیم».
ما هم بسیار امیدواریم که در جمهوری بلاروس، با توجه به تدابیر و اقدامات مسئولانه دولت آن، چنین نیز خواهد شد.

روزنامه «سووتسکایا راسیا»،
شماره: (١٣١۵۵)۸٣،
تاریخ:8/5/2008

راه توده 194 15.09.2008