خاموشی
هانیبال الخاص
همدم و هم صحبت
سال های انزوای کیانوری

 

هفته گذشته - 23 شهریور- هانیبال الخاص، نقاش، مترجم، نویسنده و شاعر ایرانی چشم بر جهان فرو بست. الخاص از اقلیت آسوری های ایران بود و هنگام خاموشی 80 سال داشت. درباره آثار هنری او، در یک هفته ای که از درگذشت وی می گذرد بسیار گفتند و نوشتند. هم در ایران و هم در خارج از کشور. وبسایت ها و وبلاگ های داخلی و خارجی همگی بخشی از فضای مجازی خود را به شخصیت، آثار و زندگی او اختصاص دادند. بنابراین، ما نیازی نمی بینیم که در اینجا، به آثار هنری و زندگی شخصی او بپردازیم. خوانندگان راه توده می توانند مستقیما و از طریق ویکی پدیا و همچنین وبسایت های ایرانی اطلاعات خود را در این عرصه کامل کنند.
آنچه ما وظیفه داریم، جهت کامل شدن فعالیت ها و اندیشه های الخاص در راه توده اعلام کنیم، گرایش های عمیق الخاص به حزب توده ایران بود. او از همان ابتدای پیروزی انقلاب، از سیاست های کلی حزب توده ایران در برابر انقلاب 57 و حاکمیت بیرون آمده از این انقلاب دفاع کرد. او درجریان انشعابی که در کانون نویسندگان ایران بر سر همین مسئله – انقلاب و رهبری آیت الله خمینی- پیش آمد، همراه با نویسندگان، شاعران، مترجمین و هنرمندان متمایل به مشی سیاسی حزب توده ایران، از این کانون جدا شد و به شورای هنرمندان و نویسندگان پیوست. شورائی که در آن امثال طبری، به آذین، سیاوش کسرائی و ... فعال شدند.
پس از تصرف سفارت امریکا توسط دانشجویان خط امام، تمام نقاشی های روی دیوار اطراف این سفارت را الخاص کشید، که البته حکومت بتدریج و با چرخش به راست، همه این نقاشی ها را پاک کرد. از آن ماجرا، مراسم مضحکی باقی مانده که هر سال 13 آبان ارتجاع مبتکر برگزاری آن می شود. تقریبا تمام اشغال کنندگان سفارت نیز یا در جنگ با عراق به کشتن داده شدند و یا اکنون به جرم بنیانگذاری جبهه مشارکت و دفتر تحکیم وحدت و دفتر ادوار تحکیم وحدت و حتی سازمان مجاهدین انقلاب و در مجموع خود بعنوان "طرفداران و رهبران جنبش سبز" زیر تیغ کودتای 22 خرداد قرار دارند.
این، آن نکاتی است که در تمام یادواره هائی که در ارتباط با هانیبال الخاص در هفته گذشته انتشار یافت، آگاهانه و یا نا آگاهانه از قلم و زبان افتاد. هانیبال الخاص اندیشه و گرایش سیاسی خود را تا پایان حیاتش حفظ کرد. هستند انگشت شمارانی که می دانند در سالهای انزوای زنده یاد کیانوری، پس از بیرون آمدن از زندان جمهوری اسلامی، کارگاه هانیبال الخاص میعادگاه او بود. هر از چند هفته ای، خود را به کارگاه الخاص می رساند و ساعت ها از هر دری با هم صحبت می کردند. الخاص از معدود کسانی بود که کیانوری بسیاری از ناگفته هایش را به او گفت، البته با این شرط که دهان نگشاید و الخاص به این عهد و پیمان وفادار ماند. کیانوری که در جوانی فن عکاسی هنری را آموخته و شماری از عکس هنری آن دوران خود را جمع آوری کرده بود، همه را به الخاص سپرده بود. دو تابلو پیرمرد کشاورز و پائیز چناران از جمله این یادگارها بود.
زندگی بعد از یورش های ناجوانمردانه به حزب توده ایران و پس از قتل عام زندانیان سیاسی و در سالهای تنهائی و سلطه افسوس نیز ادامه داشت، اما دریغ که تنگ نظری ها و پیشداوری ها و خود محوری های حاکم در مهاجرت، فرصت نداد تا بیش از آنچه می دانیم، بدانیم تا دانسته ها را به نسل های بعد از خویش منتقل کنیم.
یاد یاران مهربان، جاودانه باد!

ویکی پدیا و الخاص

راه توده 284 20.09.2010