راه توده

بعد از انقلاب 58
نسل جوان ایران
با یک سینه سئوال به حزب آمد

از 28 مرداد 1332 تا انقلاب بهمن 1357 یگانه ارتباط مستقیم حزب توده ایران با جامعه و بویژه نسل بعد از آن کودتا رادیو "پیک ایران" بود که این رادیو نیز چند سال پیش از انقلاب قطع شد. البته بحث نه بر سر فعالیت نشریه نوید و یا نشریه "بسوی حزب" که مبتکر اولی زنده یاد رحمان هاتفی و دومی شادروان "هوشنگ تیزابی" بود و یا نشریات چاپ ریزی که در دهه 50 با دشواری به ایران رسید، بلکه بحث بر سر مرور بی وقفه حوادث پیش از کودتا، مواضع حزب بعد از کودتا و توضیح رویدادها است. این دشواری، خوشبختانه در دوران کنونی که دوران حاکمیت ارتباطات اینترنتی است به مانند آن گذشته ای که در بالا از آن یاد شد نیست. یعنی به کمک اینترنت می توان بی وقفه با ایران در ارتباط بود و اجازه وقفه در آگاه سازی نسل جوان از تاریخ حزب، دوران فعالیت حزب در سالهای اول پس از پیروزی انقلاب و سالهای پس از یورش به حزب و جلوگیری از انتشارات علنی حزب را نداد. اگر در این زمینه و در این عرصه غفلتی شده، باید جبران شود.
ما در طرح مرور پرسش و پاسخ های سالهای فعالیت علنی حزب توده ایران در جمهوری اسلامی می خواهیم به دیماه 1358 بازگردیم و یورش انواع سئوالات یپرامون تاریخ حزب و حوادث پس از کودتای 28 مرداد که بر سر رهبری از مهاجرت و از زندان و از مخفیگاه بیرون آمده حزب ریخت. بخشی ازاین سئوالات، پرسش های نسل جوانی بود که زیر انواع تبلیغات حکومت شاه که خود بخشی از جنگ سرد جهانی علیه اتحاد شوروی و احزاب کمونیست جهان بود به رشد سیاسی رسیده و در انقلاب شرکت کرده و اکنون پاسخ پرسش های خود را جستجو می کرد. هم آنها که به حزب پیوسته بودند، هم آنها که در صفوف دیگر نیروها و سازمان های چپ بودند، هم حاکمیت مذهبی متاثر از کمونیسم ستیزی و تبلیغات رژیم شاه و جنگ سرد جهانی و هم ملیون و ملی مذهبی ها.
تجربه یکسال پس از انقلاب 57 درس بزرگی است برای همه توده ایهائی که شانه های خود را زیر بار حزب داده اند. آنها وظیفه دارند نسل جوان کشور را که به بلوغ سیاسی رسیده و یا با جنبش سبز وارد عرصه سیاست شده، از گذشته آگاه کنند، از گذشته سخن بگویند، رشته ناگسستنی دیروز و امروز را بازگشایند... و این ممکن نیست مگر با مرور اسناد حزبی. یعنی همین کاری که راه توده بدان همت گماشته است.
ما برای این شماره "مرور پرسش و پاسخ ها" فهرستی را می خواهیم منتشر کنیم که بعنوان لیست پرسش و پاسخ های سال 1358 منتشر شده است. همین لیست نشان میدهد که چه سیلی از پرسش ها در برابر رهبری حزب توده ایران به سوی دفتر حزب در خیابان 16 آذر سرازیر شده بود. آن هم درست در زمانی که رهبری حزب می بایست به تدوین سیاست روز و پیشبرد انقلاب و تثبیت دستآوردهای ناشی از سرنگونی نظام استبدادی شاه می پرداخت. اگر در سالهای پیش از انقلاب 57 امکاناتی شبیه امکان اینترنتی امروز دراختیار بود و یا یگانه ارتباط مستقیم حزب از طریق رادیو پیک ایران با نسل جوان کشور برقرار مانده بود، ای بسا به این پرسش ها در آن دوران پاسخ گفته شده بود. دراینصورت وقت حزب در آغاز فعالیت علنی نباید صرف پاسخ به این سئوالات می شد، بلکه تمام این وقت باید صرف سازماندهی و تدوین و تبلیغ سیاسی می شد. بحث اکنون و این لحظه ما نیز همین است. یعنی امروز به پرسش ها پاسخ دادن و آن هم با استناد به اسناد حزبی. ما وقتی برای نمونه از داخل کشور سئوال دریافت می کنیم که "پرسش و پاسخ" ها یعنی چه؟ ماجرا چه بوده؟ مصمم تر از گذشته بر این اعتقاد پای می فشاریم که درباره اسناد حزبی و تاریخ حزب سخن بگوئیم و نسل جدید کشور را با حزب آشنا کنیم.
پرسش و پاسخ، برنامه ای بود که در دفتر مرکزی حزب توده ایران در خیابان 16 آذر جنب دانشگاه تهران با شرکت دبیراول وقت حزب توده ایران "نورالدین کیانوری" برگزار می شد. اعضای جوان حزب و دیگر سازمان های سیاسی با مراجعه به این دفتر و شرکت در جلسه هفتگی پرسش و پاسخ، سئوالات خود را مطرح می کردند و دبیر اول حزب به آنها پاسخ می داد. بعدها که روزنامه ارگان مرکزی حزب توقیف شد و دیگر نشریات حزبی نیز امکان انتشار نیافتند، این پرسش و پاسخ ها که از روی نوار پیاده شده و بصورت جزوه منتشر می شد، در حقیقت نقش یک هفته نامه سیاسی را پیدا کرده بود. البته در کنار "تحلیل هفتگی" که مرکب بود از چند مقاله تحلیلی کوتاه از وقایع مهم هفته.
با این توضیح مختصر نگاهی می اندازیم به دسته بندی سئوالاتی که در شماره های 4 و 5 و 6 مربوط به آذرماه دیماه و بهمن ماه 1358 در برابر دبیراول حزب توده ایران برای پاسخ به آنها قرار گرفت:

فهرست پرسش پاسخ شماره -4- 5 - 6

ما و چپ گرایان و مسائل انقلاب ایران
آذر ماه 1358

حزب توده ایران چه می گوید؟
بهمن ما 1358

مواضع ما در باره شوراها، مسئاله کردستان و جبهه متحد خلق
فروردین 1359

حزب توده ایران چه می گوید؟
مشی سیاسی و دیدگاه های حزب توده ایران بر شالوده چه درک و تحلیلی استوار است؟

جلسات هفتگی "پرسش و پاسخ" که با شرکت رفیق نورالدین کیانوری، دبیر اول کمیته مرکزی حزب توده ایران، تشکیل می شود، بر محور این سوالات، زمینه ها و گوشه کنار سیاست حزب توده ایران را در عرصه روز می کاود و حرکت های تاکتیکی و استراتزیک آن را تفسیر و تشریح می کند.
جزوات "پرسش و پاسخ" گزارش کامل و بی کم و کاست این جلسات توضیحی است که به درخواست رفقا و دیگر علاقمندان، از روی نوار پیاده شده و عینا به چاپ می رسد:

فهرست:
ما و چپ گرایان و مسائل انقلاب ایران
قانون اساسی و روش سیاسی ما
س- آیا حزب توده ایران با توجه به جریانات اخیر در رأی مثبت خود نسبت به قانون اساسی تجدید نظر خواهد کرد؟

بهترین راه برای ارتقاء محتوای قانون اساسی
س- اگر تمام سازمان های مترقی، قانون اساسی را تأئید می کردند، به معنای صحه گذاشتن بر کار آن اقلیت 20 نفری که باعث تصویب نکات منفی قانون اساسی شده اند، نبود؟ تصویب قانون اساسی با آراء زیاد، میتوانست این جناح ها را تقویت کند و حتی در عدم تدوین نکات مثبت موثر باشد. بنابرای، آیا شرکت نکردن سازمان های انقلابی صادق را در رأی گیری، نمی توان حرکتی در جهت تعادل به سود جناح های مترقی دانست؟ البته بدون اینکه جنبه های ضد امپریالیستی و خلقی مبارزه مردم و امام را خدشه دار سازد.

روش ما نسبت به چریک های فدائی خلق و مجاهدین خلق
س- چون افراد از سازمان چریک های فدائی خلق و مجاهدین خلق در این جلسه شرکت دارند، لطفا لحن دوستانه و ملایمی داشته باشید.

انگیزه تشدید مبارزه ضد امپریالیستی
س- ارزیابی خود را از تغییراتی که در سیاست روز پیدا شده است بیان کنید.

مسأله گروگان های جاسوسخانه آمریکا
س- در باره گروگان های جاسوسخانه آمریکا و موضعگیری نیروهای مختلف در جهان، چه نظری دارید؟

آیا خطر بازگشت ارتجاع وجود دارد؟
س- آیا سرنوشت کمونیستهای عراقی در انتظار حزب ما نیست؟

انقلاب کوبا و مسئله الگوسازی در انقلاب.
س- شما اگر به راه چریک های فدائی خلق انتقاد دارید چگونه کوبا را که از همین راه رفته است، تأیید می کنید؟

کودتا شیوه انقلابی است؟
س- آیا کودتا یک شیوه انقلابی است؟

موضع ما در برابر چریک های فدائی خلق
س- شما همواره تأکید می کنید که چریک های فدائی خلق، نیروهای صادقی هستند. اگر واقعا اینطور است، چرا سعی نمی کنید به اشتباهات خود پی ببرند، مسیر خود را تصحیح کنند، و در کنار سایر نیروهای انقلابی قرار گیرند؟

سازمان پیکار و سیر مشکوک آن
س- لطفا کمی در باره سازمان پیکار توضیح دهید.

تروتسکیست های ایرانی و فیدل کاسترو
س- مجله "کارگر"، ارگان تروتسکیست ها، در شماره جدید خود سخنان فیدل کاسترو را تماما چاپ کرده است. با توجه به سیاست آنها نسبت به شوروی، این مسئله چگونه قابل توجیه است؟

ماهیت حزب دموکرات کردستان
س- نشریه "کار" ارگان سازمان چریک های فدائی خلق ایران، در مورد حزب دموکرات کردستان نوشته است که این حزب جریانی دموکراتیک با گرایش های لیبرالیستی است و عمدتا متکی به اقشار متوسط خلق کرد است. در این مورد، نظر شما چیست؟

گروه های روزافزون چپ گرا و حزب توده ایران.
س- نظر شما در باره مقاله ای که در "راه فدائی" شماره 4 در باره حزب توده ایران نوشته شده، چیست؟

شیوه برخورد با متحدان سیاسی
س- بعضی گروه ها معتقدند که در مبارزات ملی، از حرکات ضد امپریالیستی آن بخشی از روحانیت امروز در موضع ضد امپریالیستی قرار گرفته به طور موقت و مشروط حمایت می کنیم و در عین حال حرکات ارتجاعی آنرا افشاء میکنیم. و در جبهه نبرد با آمریکا، به این بخش درست همان اندازه بها می دهیم که ارزش دارد و نه بیشتر. آیا این نظریه "بطور موقت و مشروط" درست است؟

اسلوب صحیح ارزیابی مسائل و جریان های سیاسی
س- اگر به سخنان دیشب امام توجه کرده باشید، نوعی سازش پذیری در آن دیده میشد، زیرا مبارزه را در چارچوب استرداد شاه مخلوع محدود می کرد. این مسئله را چگونه تفسیر می کنید؟

در باره لغو قرارداد 1921 ایران و شوروی
س- لغو قرارداد سال 1921 ایران و شوروی را چگونه ارزیابی می کنید؟

نحوه داوری در باره شخصیت های هیأت حاکمه
س- ماهیت حزب جمهوری اسلامی و دکتر بهشتی را چگونه ارزیابی می کنید؟

حمایت از خرده بورژوازی و تشکیل صف مستقل طبقه کارگر
س- وقتی ما مواضع ضد امپریالیستی خرده بورژوازی انقلابی و دموکراسی انقلابی را تأیید می کنیم، چگونه میتوانیم صف مستقل طبقه کارگر را به وجود آوریم و آنرا تحکیم کنیم؟ در این زمینه، چه روشی باید در پیش گیریم؟

حزب توده ایران چه می گوید؟

نحوه مرزبندی با دیگر نیروهای انقلابی
س- آیا حزب توده ایران در جبهه متحد خلق علیه امپریالیسم و عوامل داخلی آن، نسبت به خرده بورژوازی رادیکال ایران مرزبندی مشخص و قاطعی دارید یا خیر؟ در صورت مثبت بودن جواب، مشخصات این مرزبندی را با ذکر مثال هائی از عملکرد حزب پس از انقلاب، توضیح دهید.

چرا سنجابی را برای مبارزه مسلحانه با رژیم شاه دعوت کردیم
س- شما در بیانیه کمیته مرکزی حزب توده ایران به تاریخ 27 دی ماه 1357 برای تدارک مبارزه مسلحانه از آیت اله خمینی، آیت اله طالقانی، دکتر کریم سنجابی و سایر رهبران جنبش دعوت به عمل آوردید. آیا معتقد بودید که کسانی مانند دکتر کریم سنجابی می توانند رهبر مبارزه مسلحانه باشند؟

حزب جمهوری خلق مسلمان و خلق آذربایجان
س- آیا شما هم قیام خلق ترک را در تبریز هم صدا با همان حزب جمهوری خلق مسلمان و کار ضد انقلاب می دانید؟

روحانیت ایران و مسئله "کاست"
س- رابطه خمینی با خرده بورژوازی به چه شکل است؟ چرا ایشان را نماینده خرده بورژوازی می دانیم؟ از نظر طبقاتی، ارتباط "کاست" ایشان با سیسم فئودالی وقت چگونه قابل توجیه است؟

چرا به خلخالی رأی دادیم؟
س- در نشریه "کار"، شماره 26، آمده است که حزب توده ایران به شیخ صادق خلخالی در هر نقطه ای که کاندیداتوری خود را اعلام کند، رأی خواهد داد. بعد اضافه شده است که این چگونه پدیده ای است که کاندیدای یک حزب دو تن از اعضای حزب را اعدام کند؟ شما به این پرسش چه پاسخی می دهید؟

ما در هیچ سازمان سیاسی رخنه نکرده ایم
س- دانشجویان پیشگام چنین ادعا کرده اند که گویا سازمان دانشجویان دموکرات، یکی از اعضای خود را برای به دست آوردن اخبار به درون سازمان آنها فرستاده است. در این مورد چه می گوئید؟

عناصر مشکوک در راه پیمائی ها و اجتماعات فدائیان
س- شما در روزنامه "مردم" ارگان مرکزی حزب، طی مقالاتی راجع به چریک های فدائی خلق گفته اید که در راه پیمائی آنها عناصر بورژوالیبرال شرکت می کنند و از آنها حمایت به عمل می آورند. ممکن است این عناصر در راه پیمائی توده ای ها نیز شرکت کنند. برای این مسئله چه جوابی دارید؟

حزب توده ایران و مبارزه مسلحانه
س- آیا درست است که حزب توده ایران مشی مبارزه مسلحانه را رد می کند؟

"حزب ایران" و بورژوازی لیبرال
س- لطفا نظر خود را در مورد "حزب ایران" بیان دارید.

چرا این همه از شوروی حمایت می کنید؟
س- اخیرا در روزنامه "مردم" مطالب بیشتری نسبت به گذشته در باره حمایت اتحاد شوروی از انقلاب ایران مشاهده میشود. آیا به نظر شما این امر نمی تواند برای روحانیون مرتجع و ضد کمونیست به صورت بهانه ای درآید جهت مبارزه با رهبر انقلاب؟

چرا شوروی از ولیعهد شاه مخلوع استقبال کرد؟
س- با درود فراوان به حزب طبقه کارگر ایران، سئوالی داشتم که اگر پاسخ بدهید، خیلی متشکر میشوم. حزب توده ایران اتحاد شوروی را کشوری سوسیالیستی می داند. آیا میتواند بگوید چرا این کشور از ولیعهد سابق ایران استقبال کرد و اصولا آیا یک کشور سوسیالیستی چنین عمل می کند؟ با تشکر. یکی از هواداران حزب.

استقلال حزب طبقه کارگر چگونه تأمین می شود؟
س- حزب طبقه کارگر در عین همکاری با دموکراسی انقلابی، با خرده بورژوازی انقلابی، چه خطی بین خود و آنها می کشد، چگونه خود را مشخص می سازد و مسئله استقلال و طبقه کارگر چه میشود؟

حزب توده ایران و پارلمانتاریسم
س- آیا طبقه کارگر می تواند از طریق پارلمان قدرت را به دست گیرد؟

رابطه مبارزات دموکراتیک و ضد امپریالیستی
س- رفیق! آیا برای حزب توده ایران تضاد با امپریالیسم عمده است یا هم مبارزات ملی و هم مبارزات دموکراتیک؟ آیا میتوان این دو بخش را از یکدیگر جدا ساخت و یکی را عمده و دیگری را غیر عمده تلقی کرد؟

شرایط کنونی و مسئله اعتصاب کارگران
س- شما کارگران را از اعتصاب و تحصن بر حذر داشته اید. لطفا در این مورد توضیح دهید.

ما و برنامه آموزش نظامی
س- با توجه به امکان مداخله نظامی امپریالیسم آمریکا در ایران، آیا حزب، برنامه ویژه ای برای آموزش نظامی اعضاء و هواداران خود دارد؟

رادیوی بی. بی. سی، چریک های فدائی و خط انقلاب
س- آیا طرفداری بورژوازی لیبرال از چریک های فدائی خلق، دلیل انطباق خط این دو جریان بر یکدیگر است؟ در این صورت، آیا میتوان طرفداری رادیو بی. بی. سی، را در دوران انقلاب از خمینی، دلیل انطباق خط خمینی بر خط این رادیو دانست. یک هوادار حزب.

س- رفیق کیانوری! چرا حزب توده ایران با سازمان مجاهدین خلق، با توجه به اشتباهات اخیر آن سازمان، گفتگوی مطبوعاتی ندارد؟

در باره تنفر نوشتن برخی از اعضاء در زندان
س- لطفا در مورد اتهاماتی که به حزب و رهبری آن وارد می آورند که پس از 28 مرداد به افراد و کادرهای حزبی توصیه کرد برای رهائی از زندان تنفرنامه بنویسند، توضیح دهید.

نارسائی های کشورهای سوسیالیستی
س- گروه های مائوئیستی گاه برای تخطئه سیاست کشور شوراها نارسائی پاره ای از کشورهای اروپای شرقی را زیر ذره بین می گذارند و بزرگ می کنند. مثلا در زمینه فقر، و خود فروشی بعضی از زنان در مقابل کالاهای لوکس- یا حتی یک حفت جوراب و غیره- داد سخن می دهند و موجب انحراف افکار جوانان صادق می شوند. خواهش من این است که در این زمینه توضیحاتی بدهید.

شیوه برخورد با متحدان موقتی طبقه کارگر
س- آیا لازم نمی دانید به طبقه کارگر گفته شود که این دموکرات های انقلابی، متزلزل و مشروط هستند و فردا ممکن است در جبهه مخالف او قرار گیرند؟

چه مسائلی باید در این جلسات مطرح شود؟
س- خواهشمندم در مورد حوادث هفته اخیر در ایران و جهان بطور کلی توضیح دهید و نظر خود را در مورد تناسب نیروها در این دو عرصه بیان دارید.

مواضع ما در باره شوراها، مسئله کردستان و جبهه متحد خلق
جبهه متحد خلق و مسئله رهبری آن
س- لطفا توضیح دهید آیا درست است که طبقه کارگر ایران با توجه به موضع طبقاتی خود، رهبری جبهه متحد خلق را از قبل به امام خمینی واگذار کند؟

طبقه کارگر و جبهه متحد ضد امپریالیستی
س- آیا جبهه متحد ضد امپریالیستی تنها در صورتی ممکن است که رهبری آن به دست طبقه کارگر باشد، یا نه؟

آیا راست است که کشورهای سوسیالیستی از مصدق نفت نخریدند
س- شایع است که پس از لغو قرارداد نفتی، شرکت ایران و انگلیس با تحریم اقتصادی مانع شد که نفت ایران توسط خریداران آزاد خریداری گردد و کشورهای سوسیالیستی از خرید نفت ایران امتناع ورزیدند و یا از آن استقبال نکردند.
ایوانف در "تاریخ نوین ایران" گفته است که مصدق به دولت های سوسیالیستی نفت نفروخت. اما این سخن را یک مثال روشن (لااقل با برداشت من) نفی می کند، و آن اینکه ژاپن حاضر به خرید نفت ایران بود و در این زمینه اقدام عملی نیز کرد. اما ناوگان های جنگی انگلیس در دریای جنوب مانع از آن شدند. پس مصدق قصد فروش نفت را داشت. لطفا در این مورد کمی توضیح دهید.

در باره پیوستن "گروه آزادی و برابری"
س- اخیرا اعلام شده که "گروه آزادی و برابری" به حزب توده ایران پیوسته است. لطفا در این مورد بیشتر توضیح دهید.

آیا ارتش در کردستان شکست خورد؟
س- پاره ای از گروها، از جمله چریک های فدائی خلق، معتقدند که عکس العمل مسلحانه خلق کرد باعث عقب نشینی ارتجاع و شروع مذاکرات سیاسی در کردستان شده است. نظر شما در این زمینه چیست؟

خلق کرد چه واکنشی باید نشان می داد؟
س- خلق کرد در برابر یورش ارتجاع فئودالیته و عوامل راست افراطی هیئت حاکمه، چه واکنشی می بایست از خود نشان می داد؟ گروهی از هواداران سازمان چریک های فدائی خلق.

بحران کردستان و نیروهای انقلابی و ضد انقلابی
س- نقش حزب توده ایران و رفقائی مانند شلتوکی و عموئی در کردستان چه بوده است؟

چریک های فدائی و تکرار اتهامات در باره حزب توده ایران
س- لطفا در مورد افتراهائی که در نشریه "کار" شماره 28 به حزب توده ایران وارد شده است، توضیح دهید:
1- در باره اعلامیه سازمان دانشجویان پیشگام مبنی بر فرستادن جاسوس میان آنها.
2- در باره حمایت حزب از سرکوبی پانزده خرداد سال 42 و پشتیبانی از انقلاب سفید و اصلاحات ارضی شاه.
3- در باره اینکه چرا حزب توده ایران در 28 مرداد سال 1332 با اینکه به ضرورت مبارزه مسلحانه پی برده بوده دست به این عمل نزد؟

شوراها دو گونه اند
س- چرا شوراها باید تنها بر امور واحدی که در آن کار میکندد، نظارت داشته باشند. و نتوانند در تصمیم گیری های نهائی شرکت جویند؟ چرا این تصمیم گیری باید به عهده مدیر واحد باشد؟

راه توده 283 13.09.2010