تاریخچه پیدایش سندیکاها
سندیکا و اتحادیه
چگونه تشکیل می شوند
رضا روستا
 

عضویت در اتحادیه های کارگری داوطلبی است. کارگران و زحمتکشان از روی فهم و شعور و غریزه کارگری و برای مبارزه جهت بهبود وضع حال و آینده خود وارد اتحادیه میشوند. کارگران و کارمندان، اتحادیه را بهترین و نزدیکترین سازمان حرفه ای و صنفی خویش و تامین کننده منافع حال و آینده خود میدانند. زحمتکشان حرفه های مختلف بدون در نظر گرفتن نژاد، ملیت، جنس و مذهب میتوانند وارد اتحادیه شوند. دانشجویان دانشکده ها و هنر آموزان مدارس حرفه ای نیز حق دارند مانند کارگران موسسات صنفی و کشاورزی و کارمندان و دبیران در اتحادیه های مربوط به خود وارد شوند.

اعضای اتحادیه ها دارای حقوق وسیعی میباشند: آنها حق درخواست گزارش و کنترل سازمان، حق انتخاب شدن و انتخاب کردن را در تمام مقامات سندیکائی دارند. در موقع انتخابات اعضای اتحادیه حق دارند هر کسی را که بخواهند نامزد نمایند و هر کسی را که مایل به انتخابش نیستند، رد کنند. اعضای اتحادیه حق هرگونه انتقاد را در کارهای اتحادیه دارند تا بوسیله آن نقائص را مرتفع و کار سندیکا را ثمربخش نمایند. اعضای اتحادیه باید معتمد ترین و با نفوذترین و محبوب ترین اعضای خود را به رهبری مقامات سندیکائی انتخاب کنند.
موقع انتخاب رهبری اتحادیه ها جلسه عمومی اعضای آنها تشکیل میشود. کارگران و اعضای اتحادیه ها گزارش هیئت مدیره اتحادیه را استماع می نمایند، پس از بحث و انتقاد لازم رهبری جدید آن موسسه را برای مدت محدودی مثلا به مدت یکسال یا دو سال انتخاب میکنند. در موقع تجدید انتخابات به مقتضات بهتر است 30 تا 50 در صد اشخاصی که انتخاب میشوند کسانی باشند که در دوره گذشته انتخاب نشده اند. جلسه عمومی اتحادیه در موقع لزوم نمایندگان خود را برای شرکت در کنفرانس سندیکاهای بالاتر از خود انتخاب می کند. نمایندگان کنگره اتحادیه های کارگری نیز در جلسات عمومی و کنفرانس های سازمان سندیکائی انتخاب می شوند.
اگر موسسه یا کارخانه ای دارای صدها و هزاران کارگر است در این صورت ابتدا در بخشهای مختلف کارخانه یا موسسه انتخاب صورت میگیرد و نمایندگان هر قسمت (مثلا از هر صد نفر یک نفر) برای شرکت در کنفرانس سندیکائی آن کارخانه انتخاب می گردند و در این کنفرانس کارخانه یا موسسه هیئت مدیره سندیکای آن کارخانه یا موسسه انتخاب میشوند. در جلسات عمومی بخش تولیدی یا کارخانه اعضای اتحادیه تمام مسائل حیاتی موسسه با کارخانه و سندیکای خود را مورد بحث قرار میدهند. معمولا در جنب اتحادیه های بزرگ سازمان مشاوره قضائی برای کمک به اعضای، اتحادیه تشکیل میشود و نیز در موسسات بزرگ یا کوچک بازرسان فنی تعیین می گردند. در اینگونه کارها بسیاری از کارگران فعال به کار سندیکائی جذب میشوند. اعضای اتحادیه با داشتن حقوق بالا عهده دار وظایف معینی هستند.
باید خاطر نشان ساخت که اعضای اتحادیه بدون تقبل و اجرای وظایف سندیکائی نمی توانند حقوق وسیع سندیکائی داشته باشند.
وظیفه هر عضو اتحادیه قبل از همه تقویت و تحکیم سازمان سندیکائی و رعایت کامل نظم تشکیلاتی است. نقض و زیرپا گذاشتن نظم تشکیلاتی موجب ضعف سندیکا، زیان عمومی برای همه کارگران و کمک غیر مستقیم به استثمارگران است. برای کسانیکه اساسنامه را زیرپا میگذارند باید قبل از همه دادگاه رفیقانه تشکیل داد و از طریق اقناع بی انضباط را براه صحیح هدایت کرد و به آنها فهماند که رعایت مواد اساسنامه سندیکائی وظیفه همه اعضای آن است. علاوه بر طریق اقناع تدابیر دیگری نیز برای اعضای اتحادیه اتخاذ میشود که عبارتند از تذکر، سرزنش شفاهی و کتبی و یا توبیخ شفاهی و کتبی در جلسات عمومی و بالاخره اخراج از سازمان سندیکائی.
اخراج افراد از اتحادیه آخرین و شدیدترین حد مجازاتهای سازمانی است. در اینکار باید دقت فراوانی نمود تا حق هیچکس از روی غرض ورزی و حساب های خصوصی پایمال نشود. اخراج هر فرد از اتحادیه پس از تصویب حوزه مربوطه و کمیته محلی موسسه یا کارگاه یا بخش به مرحله اجرائی خود میرسد.
اعضای اتحادیه در مسائل مربوط به سازمان حرفه ای نباید بی علاقگی بخرج دهند. یکی از وظایف روزمره اعضای سندیکای کارگری تبلیغ و جلب سایر کارگران و زحمتکشان به صفوف اتحادیه و توسعه دائمی سازمان و استحکام آن در مقابل کارفرمایان است. زیرا هر قدر اعضای اتحادیه بیشتر باشد و هر قدر کارگران بهتر منافع صنفی خود را درک نمایند و صفوف متشکل تری داشته باشند بهمان اندازه سهلتر میتوانند خواسته های خود را به کارفرمایان و سازمان های اجتماعی و دولتی به قبولانند.
یکی از وظایف مهم اعضای اتحادیه پرداخت حق عضویت است. بدون پرداخت منظم حق عضویت نگهداری و تقویت اتحادیه و اجرای برنامه های آن امکان پذیر نیست. حق عضویت هایی که از اعضای اتحادیه دریافت میشود باید بیش از همه صرف امور آموزشی، کمک به خانواده های کم بضاعت کارگری، نگهداری باشگاه ها، خانه های استراحت، معالجه کارگران، کمک به کارگرانی که اعتصاب می نمایند و غیره صرف میشود. ده درصد در حوزه های اولیه میماند و فقط در حدود 20- 10 درصد صرف هزینه های اداری خواهد گردید.
اتحادیه های کارگری باید از حق عضویت ها به کارگران بیمار و کارگرانی که در حین کار دچار سوانح و برای مدتی علیل میشوند، کمک نمایند و علاوه براین باید سعی کنند تا از کارفرما و بیمه های اجتماعی نیز برای چنین کارگرانی مقرری ماهانه دریافت نمایند. برای استراحت در آسایشگاه های اتحادیه و خانه های استراحت اعضای اتحادیه و خانواده آنها حق تقدم دارند.

شیوه کار سندیکای کارگری
تجاربی که اتحادیه های کارگری در طول مبارزات خود در کشورهای مختلف به دست آورده اند نشان می دهد که بهترین شیوه کار باید شامل نکات زیرین باشد:

1- در کار اتحادیه و تربیت کارگران قبل از همه باید روش اقناع در پیش گرفته شود.
2- پیگیری و پشتکار و رابطه مستقیم و همبستگی با توده های زحمتکش.
3- پی بردن به احتیاجات، دشواری ها و خواستهای اعضای اتحادیه و همه زحمتکشان کشور.
4- جذب اعتماد طبقه کارگر و همه زحمتکشان از طریق پاسخ به ندای آنان و کوشش در راه اجرای خواست هایشان.
5- بازرسی و وارسی دائم در اجرای تصمیمات سندیکاهای حرفه ای و مبارزه علیه کاغذ بازی و بوروکراسی.

رهبران سندیکاهای کارگری همواره باید به نامه، در خواستها و شکایات کارگران رسیدگی کنند و تقاضای معقول اعضای اتحادیه را برآورده سازند.
در بین نکات بالا مهمتر از همه روش اقناع کارگران و زحمتکشان و رابطه دائم و پیگیر با توده هاست. روش اقناع سبب میشود که اعضای اتحادیه و سایر کارگران و زحمتکشان بهتر به نیات اتحادیه که حامی منافع آنهاست پی ببرند و در مبارزه علیه کارفرمایان همبستگی بیشتری از خود نشان دهند و بدون رابطه دائم و پیگیر با توده ها اتحادیه های کارگری نمی توانند به خواستهای توده ها، نیروی خلاق و قدرت آنان و شرایط زمان و مکان پی ببرند و روش مبارزاتی خود را تعیین نمایند.

تاسیس فدراسیون سندیکای جهانی و برنامه آن
فکر تاسیس یک مرکز جهانی برای جنبش کارگری از نیمه دوم قرن 19 پیدا شد. بین الملل اول (تاسیس 1864) و بین الملل دوم (تاسیس 1889) مساعی فراوانی در این راه به خرج دادند و نمایندگان اتحادیه ها را نیز به صفوف خود پذیرفتند. رشد سرمایه داری در اواخر 19 میلیون اوایل قرن 20، افزایش کارگر و اتحادیه های صنفی ایجاد مینمود وحدت عمل در جنبش کارگری جهان بوجود آید. در سال 1907 اتحادیه های کشورهای سرمایه داری بیش از 9 میلیون نفر کارگر را در صفوف خود متشکل کردند و در همه کشورهای سرمایه داری نهضت سندیکایی در حال توسعه بود.
در فاصله بین کمون پاریس (1871) تا انقلاب اکتبر (1917) سه نوع اتحادیه در کشورهای سرمایه داری بوجود آمده بود. نوع اول تردیونیونهای انگلستان، ایالات متحده و یک سری از کشورهای دیگر بودند که می کوشیدند از راه مسالمت آمیز و در چهار چوب مناسبات سرمایه داری وضع مادی اعضای خود را بهبود بخشند. رهبران تردیونیون ها مذاکره را بهترین وسیله رسیدن به هدف حساب مینمودند و اعتصاب در نظر آنها مردود بود.
نوع دوم سندیکاهای فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و بعضی کشورهای دیگر بود که در آنها افکار آنارشو سندیکالیستی رسوخ یافته بود. از نظر این نوع اتحادیه ها و رهبرانشان مبارزه طبقاتی و نابودی سرمایه داری میبایست از طریق اعتصاب عمومی صورت گیرد نه قیام مسلحانه. آنها از پارلمان و مبارزه سیاسی تنفر شدیدی داشتند و بهمین علت حزب سیاسی طبقه کارگر را نیز انکار می کردند. آنها فکر می کردند که راه اعتصاب، خراب کاری و تحریم میتوانند دولت و سرمایه داران را وادار به گذشت به نفع طبقه کارگر و بهبود وضع مادی آن نمایند.
نوع سوم اتحادیه هایی بودند که در آلمان، اطریش و یک سلسله کشورهای دیگر وجود داشت در فعالیت این نوع اتحادیه ها احزاب سوسیال- دموکراسی تاثیر زیادی داشتند. این نوع اتحادیه ها مبارزه طبقاتی و نابودی سرمایه داری را قبول داشتند. آنها ادعا می کردند که برای رسیدن به هدف نهائی باید تدریجی و از راه اصلاحات اقدام نمود. بهمین علت وظیفه طبقه کارگر و اتحادیه ها نابودی سرمایه داری نیست، بلکه تبدیل تدریجی آنست.

همه این اتحادیه ها با برنامه ها و افکار مختلف در بین الملل دوم عضویت داشتند. در کنگره اشتوتکارت در سال 1907 از 877 نماینده 266 نفر نماینده اتحادیه های کشور های مختلف سرمایه داری بودند. در همین کنگره قطعنامه ای قبول شد که بر اساس آن می بایست در تمام کشورها اتحادیه های کارگری تشکیل شود و بین اتحادیه ها و احزاب سیاسی کارگری ارتباط محکمی برقرار گردد.

راه توده 177 19.05.2008