بازگشت

بخش ابتکاری "تاریخ به روایت مطبوعات" در راه توده با استقبال بسیار روبرو شده است. پیام هائی در این ارتباط از داخل کشور دریافت کرده ایم که اگر روزگاری زمینه انتشار آنها فراهم آمد تاثیر این مرور تصویری- تاریخی را با هم خواهیم خواند. پیام و سئوالات زیادی نیز در همین ارتباط دریافت داشته ایم، که برخی از آنها را، با استفاده از اطلاعاتی که داریم پاسخ می دهیم و در صورت تکمیل شدن این اطلاعات و یا تصحیح شدن آنها، در انتشار این توضیحات و اطلاعات نیز کوتاهی نخواهیم کرد.

از جمله از ما، در پیام های متعدد پرسیده اند ترکیب رهبری و دبیراولی حزب توده ایران، از ابتدای بنیانگذاری چگونه بوده است؟ ما فقط می دانیم که کیانوری دبیراول بود و بعد هم علی خاوری دبیراول شد. برخی نیز این بازگشت به گذشته را تا آگاهی از دبیراولی زنده یاد ایرج اسکندری به عقب برده اند.

برای این علاقمندان یادآور می شویم:

نخستین رهبر حزب توده ایران "سلیمان میرزا اسکندری" از رهبران با سابقه و ملی اجتماعیون- عامیون ایران و سوسیالیست های ایران بود. او خود از بنیانگذاران حزب توده ایران نیز بود و در زمان خود، دارای چنان وزن و اعتبار و سابقه مبارزاتی بود که در واقع هیچکس تردید در سپردن سکان رهبری حزب توده ایران به وی نداشت.

پس از درگذشت سلیمان میرزا اسکندری و در کنگره دوم حزب توده ایران، زنده یاد دکتر رادمنش که استاد فیزیک و فیزیک اتمی ایران در دوران خود بود دبیرکل حزب توده ایران شد. در جریان تیراندازی به شاه در 15 بهمن و یورش به حزب توده ایران، بخشی از رهبری حزب توده ایران که تحت تعقیب امنیتی قرار گرفته بود از کشور خارج شد. در واقع رهبری حزب را به دو نیمه کردند تا در صورت دستگیری بخش داخل کشور رهبری حزب، رهبری خارج از کشور بتواند راه را ادامه بدهد.( امری که بعنوان یک تجربه تاریخی- انقلابی قبل از یورش جمهوری اسلامی به حزب توده ایران نیز در دستور کار رهبری حزب قرار گرفته و تمام مقدمات آن فراهم شده بود، اما تا آنجا که اطلاع بدست آمده، بر اثر شنودهای امنیتی از این تدبیر اطلاع یافته و یورش را شتابزده جلو انداختند تا جلوی این کار گرفته شود. این نکات را کیانوری نیز در یادداشت های پراکنده ای که بدست ما رسیده و در آرشیو راه توده حفظ کرده ایم متذکر شده و در خاطرات خود نیز به آن اشارات کلی کرده است. ما این بخش از دست نویس های زنده یاد کیانوری را منتشر کرده ایم که در بخش کیانوری در سایت راه توده می توانید مطالعه کنید.)

در جمع رهبران حزب که از کشور خارج شدند و در مسکو استقرار یافتند، دکتر رادمنش نیز قرار داشت. در این دوران، تا کودتای 28 مرداد 1332 و تا زمان دستگیری بخش قابل توجهی از رهبری حزب در داخل کشور، دکتر "محمد بهرامی" به نمایندگی از دکتر رادمنش، مسئولیت دبیر اولی حزب توده ایران را در داخل کشور داشت و دکتر یزدی که در بخش اسناد به روایت تاریخ تاکنون بارها عکس او منتشر شده، نقش و مسئولیت دبیر دومی حزب را داشت، اما پل ارتباطی با سازمان نظامی حزب توده ایران مدتی با دکتر جودت و عمدتا با دکتر کیانوری و کادرهائی بود که او برای این ارتباط در اختیار داشت.

پس از کودتای 28 مرداد و دستگیری ها و اعدام ها، حزب بازسازی خود را در خارج از کشور آغاز کرد. طبعا در این دوران، دبیرکلی حزب برعهده دکتر رادمنش بود که منتخب کنگره دوم حزب بود و با تغییر شرایط در داخل کشور، وی دیگر نماینده ای بعنوان جانشین خود در داخل کشور نداشت، ضمن آنکه دکتر بهرامی نیز در فاصله بسیار کوتاهی پس از بیرون آمدن از زندان دچار ایست قلبی شد و به تعبیری دیگر از غصه سنگکوب کرد و درگذشت.

مسئولیت دکتر رادمنش تا سال 1347 ادامه یافت و پس از آن زنده یاد ایرج اسکندری به دبیراولی حزب انتخاب شد که تا آستانه انقلاب 57 بر سر این مسئولیت بود. پس از وی نیز دکتر نورالدین کیانوری دبیراول حزب توده ایران شد. پس از آغاز مهاجرت اخیر نیز علی خاوری دبیر وقت کمیته مرکزی حزب در پلنوم 18 حزب توده ایران بعنوان دبیراول انتخاب شد که همچنان دارای این مسئولیت است.

                                                                                                                               بازگشت