سرمقاله 959

چرا ایران گرفتار بحران اقتصادی شد

و راه حل برون رفت از آن چیست؟

از حدود سه دهه پیش که جمهوری اسلامی برنامه تحمیلی نهادهای مالی بین المللی مانند بانک جهانی و صندوق پول را پذیرفت و اجرا کرد، اقتصاد ایران وارد یک دوران بحرانی شد که روزبروز شدت گرفت و امروز به اوج خود رسیده است. این سیاست ها هر زمان که جناح راست و حامیان مرتجع آنها قدرت اجرایی و دولت را در دست گرفتند با شدت بیشتر و گاه بیسابقه و هر زمان که جریان های غیرراست و معتدل بر سر کار آمدند باز در همان جهت اما با شدتی کمتر دنبال شد.

نمونه ای از این جهت گیری ها، خصوصی سازی های دوران هاشمی رفسنجانی بود که تحت مجوز رهبری برای تغییر اصل ۴۴ قانون اساسی انجام شد. ویرانگرترین نمونه های بعدی خصوصی سازی بانک ها و معادن کشور در دوران احمدی نژاد و حتی تصمیم به خصوصی سازی نفت بود که با تصمیم به فروش دارایی های ملی در دولت رئیسی تحت عنوان "مولد سازی" در مجموع به یک فاجعه تمام عیار ختم شده و عملا دولت را از همه امکان های درآمد خود محروم کرده است.

این سیاست ها در دولت پزشکیان هم با شدتی هرچند کمتر ادامه دارد. بنابراین مسیر اقتصادی را که این دولت می رود نمی توان از بیراهه چند دهه اخیر جدا و از آن دفاع کرد. اگر تفاوتی باشد در آن است که همانها که پشتیبان دولت احمدی نژاد در خصوصی سازی بانک ها و معادن و فروش دارایی های ملی و مولد سازی رئیسی بودند و از آن حمایت می کردند اکنون به منتقد دولت پزشکیان تبدیل شده اند و بدون توجه به میراثی که این دولت در اختیار گرفته، آن را مسئول نابسامانی های اقتصادی و اجتماعی کشور معرفی می کنند. میراثی که به پزشکیان رسیده فقط بانک ها و معادن خصوصی و دولتی بدون درآمد و امکان تاثیرگذاری بر سیاست های اقتصادی کشور نیست، بلکه میراث معنوی سیاست های اقتصادی بانک جهانی و صندوق پول است که گویا به احکام شریعت تبدیل شده و کسی حق و یارای ایستادگی و چون و چرا در آنها را ندارد. به این دو قدرت سرمایه داری مالی و تجاری کشور و گردانندگان اتاق بازرگانی هم افزوده می شود که امروز از هر زمان دیگری قدرتمندتر در برابر هر نوع اصلاحاتی که به منابع قدرت و ثروت آنان لطمه وارد کند ایستاده اند. و به این سه ترکیب "کارشناسان" و مدیران تکراری کشور نیز افزوده شده که آویزان هر دولتی هستند که بر سر کار بیاید...ادامه