سرمقاله 680

آیا انقلاب 57 ناگزیر بود

و شاه و سلطنت باید می رفتند؟

یکی از بحث‌هایی که سال‌هاست و همین روزها یک بار دیگر در پیوند با سالگرد انقلاب بهمن 57 مطرح است آن است که آیا انقلاب 57 ناگزیر بود؟ یا پیروزی آن بر رژیم سلطنت اجتناب ناپذیر بود؟ این بحث مهمی است و درواقع راجع به گذشته نیست بلکه درباره امروز است. در این زمینه حداقل دو دیدگاه وجود دارد. یک دیدگاه معتقد است که پیروزی انقلاب برآمده از اشتباه شاه یا انقلابیون بود. یعنی اگر شاه، زودتر دست به اصلاحات می زد، یا اگر برعکس بیرحمانه تر کشتار می کرد، رژیم او باقی می ماند. همانطور که اگر انقلابیون از سر مصالحه با شاه در می آمدند و بر سر سرنگونی پافشاری نمی کردند، یا زمانی که شاه صدای انقلاب مردم را شنید آنها هم صدای شاه را می شنیدند کار به انقلاب نمی کشید.

گروه دوم کسانی هستند که معقتدند که انقلاب روندی اجتناب ناپذیر بود و بنابراین رژیم شاه چه اصلاحات می کرد، چه نمی کرد، چه مصالحه می کرد و چه کشتار، رفتنی بود. براساس این دیدگاه گسترش جنبش مردم به سمت پیروزی نیز امری اجتناب ناپذیر بود و بنابراین نه شاه و نه رهبری آیت الله خمینی نقشی در روند پیروزی انقلاب نداشتند.

اینکه در یک شرایط معین جهانی و داخلی در دهه 50 خورشیدی، تحت تاثیر روند انقلاب‌ها در جهان و تحولات در داخل کشور، تغییر در ایران اجتناب ناپذیر شده بود تردید نیست. مسئله آن است که آیا این تغییر باید حتما و به نحوی "اجتناب ناپذیر" با سرنگونی شاه یا سقوط سلطنت توام می شد؟ پاسخ به این پرسش قطعا منفی است. لنین در زمان خود معتقد بود که برای طبقه حاکمه شرایطی که مطلقا از آن راه گریزی نداشته باشد وجود ندارد. بنابراین سقوط طبقه حاکمه به هیچوجه همواره اجتناب ناپذیر نیست. ولی این بدان معنا نیست که حکومت همیشه و در هر لحظه و در هر شرایطی می تواند جلوی سقوط خود را بگیرد. بلکه سقوط حکومت تحت تاثیر شرایط و تحولات بتدریج می تواند اجتناب ناپذیر شود و در آن شرایط می شود.

تجربه انقلاب 57 نشان می دهد که در روند تغییرات و تحولاتی که به این انقلاب 57 منجر شد سه پارامتر یا متغیر عمده دخالت می کرد که وزن و نقش آنها همراه با روند انقلاب و جنبش تغییر می کرد:

1- رژیم شاه، 2- اپوزیسیون و رهبری مقابل شاه، 3- جنبش مردم..... ادامه

-------------------------------------------------------------------

سه مقوله مستقل اسطوره- حماسه - تاریخ

"احسان طبری"

-------------------------------------------------------------------

مردم فرانسه "مکرون" را نمیخواهند

مکرون "مادورو" را در ونزوئلا!

اومانیته - ترجمه جعفرپویا

-------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------

جمهوری لیتوانی

اینگونه چرخ درشکه ناتو شد!

فرهنگ استراتژیک - ترجمه - الناز گرجی

-------------------------------------------------------------------